Amadolobha aqanjwe ngabacindezeli
MHLELI, Amadolobha amaningi Kwazulu-natal nakwezinye izifundazwe aqanjwe ngamagama abacindezeli abasiphange imfuyo, umhlaba nezwe lokhokho. Ambalwa nje, iport Shepstone iqanjwe ngomcindezeli nomhlukumezi omkhulu usir Theophilus Shepstone owaguqula nelobolo lendabuko walihlela ngendlela yakhe.
Ipinetown iqanjwe ngosir Benjamin Pine owayehola amabutho amhlophe elwa nabantu abamnyama wahlasela wahlakaza isigodlo senkosi udabeka Ngcobo ethembeni. Nguyena futhi owahlasela Amahlubi wayalela nokuba inkosi ulangalibalele ihudulwe ngemoto iboshwe ngeketanga edolo-bheni emgungundlovu. Iharry Smith yethiwe ngosir Harry Smith owayalela ukuba kunqunywe ikha-nda lengonyama yamaxhosa uhi-ntsa Gcaleka zinhlanu kuzibandlela ngo-1835. Ikhanda layo balithatha bayohlobisa ngalo kwelakubo escotland.
Angazi noma ikumkani uzwelonke Sigcawu nekumkanikazi unomusa Sandile abangabazukulwana bale Ngonyama eyabulawa ngesihluku esingaka sebalilanda na. Maningi amadolobha ethiwa ngabokufika njenge-estcourt (Mtshezi) eyakhiwe ngo-1843 yethiwa ngoMnu Thomas Estcourt, Greytown (Mgungundlovana) iqanjwe ngoMnu Earl Grey owayengunobhala wamakoloni namanye amaningi esingeke sawaqeda. Ngizizwa ngicindezelekile kakhulu emveni kokuba sikhululekile ekubeni amadolobha, izintaba, iziqiwu nemifula yezwe lakithi kusabizwa ngabasiphangayo, basicindezela.
Kanti inkululeko yayingasho yini ukuthi sizobuyisa okwakithi okwasontwa, kwagwegwiswa, okunye kwa-qedwa nya. Ngingathokoza kakhulu ma abahlonishwa onkk Bongiwe Moloi okamatshana noMntwana wakwaphoqa u-emmanuel Nkosinathi Mthethwa kaMbongeni, kamashayinyoni, kaNzwawuhlungu, kamevana, kasomuntu, kadingi-swayo, kajobe oyengweni bengayifunda le ncwadi. Angibonge Mhleli.
Phila Mthethwa