SIVULA AMEHLO ABACULI:
IZINGOMA zomculo wamakhwaya noma i- choral music ezaqanjwa ngabaqambi abaziwayo abasekhona nabangasekho zingaguqulwa zithakwe nezinsimbi, zenze ezibukwayo kuze kuphile nezihlobo zabaqambi.
Kufika emqondweni wami abaqambi bezingoma abafana nobb Myathaza ongasekho, owaqamba ingoma enedumela eyabe iculwa kakhulu ezikoleni nasemincintiswaneni yemiculo yamakhwaya esihloko sithi: “Uponi”.
Baningi abaqambi esingababala abanezingoma okungathi uma amaciko ezithatha aziguqule, azithake kabusha zibe mnandi kakhulu. Ngihlale ngikhumbula ingoma kakhulekani Magubane ongasekho esihloko sithi: “Elasezulwini”.
Ngiyikhumbula ngoba yingoma eyaqanjwa yindoda engaphila nayo yaze yasiculisa ngo-1974 emangwe High School, sizongenela ngayo umncintiswano wezikole owawusehholo lasecwaka Agricultural College, empangeni.
Umfo kamagubane, owayebuye abe ngumlingisi edlala amafilimu, wayethi uma efikile ame phambi kwekhwaya yethu aneke izandla athi: “Ngifuna ningiphe yonke impahla, niyikhiphe lapha ezifubeni zenu.”
Wayesuke esho iphimbo kodwa esho ngendlela ezokwenza umculi akhuthale ukuyifunda ingoma. Kuyacaca ukuthi sishodile kule ndima yezomculo ngabantu abakwazi ukuhlela kahle amaculo.
Ngihlabeke umxhwele kulezi nsuku njengoba bekunezinkonzo zokukhumbula ukudlula emhlabeni kweqhawekazi lomzabalazo, umama uwinnie Madikizela Mandela, ngizwa UDJ Gukwa wasethekwini - okunguye owahlanganisa ingoma kababes Wodumo esihloko sithi: “Amatsegetsege” - ebuza kimi ingoma yebandla lamaweseli esihloko sithi: “Lizalise idinga lakho” ethi uyithandile ufuna ukuyiguqula ayifake izinsimbi.
Yilokho-ke esikufunayo abaculi nabadlali bezinsimbi abanodlebe bangadlali into eyodwa ngaso sonke isikhathi - abantu abaxukuze imiqondo.
Zikhona nezingoma zop.j Simelane, Phelelani Mnomiya nosibisi, baningi