Ngelinjani kanti idlozi eliqhatha amathwasa?
KUYASIXAKA okwenzeka esigodlweni sikaMnu Themba Ncamu waseBluff, oyisangoma ILANGA elibike ukuthi usehlale namathwasa isikhathi esifinyelela eminyakeni eyisihlanu yize abazali bawo bezwakalisa ukungakujabuleli lokho. Abazali bakhala ngokuthi kabakwazi ngisho nokuzivakashela izingane zabo ngoba kuvele kuqhamuke isiqhoqho samadoda sibavimbe.
Okuxaka kakhulu kunakho konke, yisenzo sawo amathwasa atheleke emahhovisi eLANGA ngoLwesithathu olwedlule ezoveza ukuthi azihlalele ngokuthanda kwaNcamu, ayohamba mhla kwasho idlozi. Abe eseshiya angalazi kubazali bawo. Kuyadabukisa-ke ngoba noma ngabe kuthiwa umuntu ungenwe yindiki eliluhlaza ngendlela exakile kodwa uma ngabe ithwasa selihlale iminyaka eyisihlanu yonke edlozini - njengoMnu Thobani Ngqulunga okhwele wadilika kuyise okhathazekile ngaye - kufanele ngabe selathamba.
Okushayisa ngamakhala wukuthi ithwasa lisithathaphi isibindi sokwedelela abazali ngoba edlozini inhlonipho yiyona into efundiswayo. Kunjalo nje, njengoba la mathwasa ethuka abazali bawo, athi uma esephuma ayokhishwa ngubani futhi ayophumela kuphi ngoba kuye kudingeke izinto eziningi uma ithwasa seliphothula - njengezimbuzi, inkomo nezimpahla ezintsha, okuyizinto ezinye zazo eziye zikhishwe wumndeni walo.
Yize uMnyango wezokuThuthukiswa koMphakathi KwaZulu-Natal wethembise ukuyisukumela le ndaba kodwa iyasikhathaza kwazise izinto ezifuze lezi ziye ziyekwe nje kungabi ndaba zalutho, inkinga isukunyelwe sekonakele. Isigigaba seminyaka ye-1970 somfundisi wodumo lwePeoples Temple, uJim Jones owabhuqa amakholwa akhe ayizi-918 ngophoyizeni, kumele ngabe sifaka itwetwe ezikhulwini zikahulumeni zisukume ngokushesha uma kunezimo ezifuze lesi.
UMfu Jones ayengezwa lutho ngaye amakholwa akhe, inkungu yasanguluka ngoba sekucaca ukuthi ayahlukunyezwa ngesikhathi esehlala eJonestown, eGuyana lapho kwa-bulawa khona noLeo Ryan weCongress Party yaseUnited States of America (USA) owayethunywe ukuyohlola isimo sokuhlukunyezwa kwabazalwane bakaJones kuleya ndawo. Ngendlela amakholwa ayemethemba ngayo uMfu Jones, wake wahlonishwa ngelomfundi kaJesu. Kasisho ukuthi uMnu Ncamu ufana noMfu Jones kodwa indlela izinto ezenzeka ngayo, sizwa sikhathazeka ngoba ngokwasekuthwaseni kasikhumbuli ukuthi ugobela uyavuma ukuba amathwasa ashiye angalazi kubazali bawo.
Yidlozi elinjani leli eliqhatha ithwasa nomndeni walo? Lokhu kwenza sikhathazeke kakhulu kwazise kusho ukuthi la mathwasa agcwele inzondo ngabazali bawo, okungaholela ekubeni agcine efunde umuthi wokuthakatha. Nangaphandle kwalokho, usuke esathwasa okunjani umuntu ohlala edlozini kuze kuphele iminyaka eyisihlanu? Kasikhumbuli kuthiwa kukhona i- doctoral degree ekuthwaseni. Siyanxusa ukuba uhulumeni ungenelele ngempela ngokukhulu ukushesha.
Le nto ithunaza nesithunzi sabelaphi bendabuko ngoba izokwenza abanye bacabange ukuthi la mathwasa athothobaliswe umqondo ngekhubalo ukuze aziphathe ngale ndlela. Naye uMnu Ncamu, siyamnxusa ukuba ake axhumane nabazali bala mathwasa abachazele ukuthi kwenzekani ngempela futhi kungaba kuhle ukuba asicacisele ukuthi umiphi yena ngesenzo samathwasa akhe athuke abazali bawo.