Badinga ukujeza kanzima labo thisha
SISHAQEKILE ngodaba olubikwe yiLANGA ngoMsombuluko lapho kuvela khona ukuthi unina womfundi ohlanjalazwe nguthisha eNdumo High School, waneka isimo sakhe sesandulela-ngculaza phambi kwabanye abafundi, wesaba ukubulawa. Odabeni kuvele ukuthi lo thisha uhlambalaze ingane phambi kwabanye abafundi ethi ibamba kancane nje ezifundweni zayo yingoba idla imishanguzo yokuthithibalisa isandulela-ngculaza. Okubuhlungu wukuthi lo thisha ngowesifazane kanti nengane ngeyesifazane. Ngaphandle nje kokuthi umuntu osolwa ngalesi senzo nguthisha, besazi abesifazane kuyibona abakwazi ukunakekela izingane. Sekuyacaca ukuthi kunothisha abathi befundile kodwa bebe bengafundisekile.
Umthetho kawuhambisani nokubandlulula umuntu ngesifo sakhe futhi kuyaziwa ukuthi kuyicala ukweneka isimo somuntu sezempilo ngaphandle kwemvume yakhe - ngisho odokotela babo kabavunyelwe. Bekufanele luphenywe luphenyisiswe lolu daba, kubhekwe futhi nokuthi unina wale ngane akasatshiswanga noma akakhokhelwanga yini njengoba kunezinsolo ezinjalo.
Siyabanxusa nabo othisha ukuba bangagcini nje ngokuba ngothisha ezinganeni, mabaphinde babe ngabazali kuzo. Siyazi ukuthi nazo izingane ziyahlupha futhi-ke kubuye kube nzima kakhulu ngoba basuke behlushwa yizingane abangazizali kodwa kufanele noma ngabe yini abayenzayo, babheke ukuthi bayokujabulela yini uma seye- nzeka kwezabo izingane.
Sinxusa nomnyango wezemfundo ukuba wenze ubulungiswa emacaleni asuke ethinta ukuhlukunyezwa kwabafundi ngothisha. Sekuphele iminyaka abafundi abangamaNazaretha ezikoleni zabampisholo behlukunyezwa ngezinwele ezikoleni, esibona sengathi umnyango kawuzikhiphi izijeziso eziqinile ngoba lo mkhuba usaqhubeka.
Ngaphandle nje kwabafundi abangamaNazaretha, nabanye abafundi abangewona bayagundiswa kwezinye izikole bathukwe ngothisha ngezinwele zabo. Zolo lokhu ILANGA libhale udaba lwase-Asiphephe Primary School e-Auckland, eMariannhill, entshonalanga yeTheku, lapho kuvele ukuthi uthishanhloko ushaye abafundi wabaxosha ngoba ethi mabagunde. Kuthiwa uze wathi lezi zingane ziheha amadoda ngezinwele kodwa uma inkinga yezinwele zabantu bakithi isezikoleni zezinye izinhlanga, kuphuma nesinedolo siyoshaya itoyitoyi.
Othisha basezikoleni zabantu abampisholo kumele nabo bathathelwe izinyathelo uma bekhombisa ukucwasa abafundi noma ngabe kuthiwa bacwasana bodwa ngoba nalokho kuyenzeka. Nabo othisha abenza le mikhuba - ephoxa iziqu zabo - siyabanxusa ukuba baziphathise okwabantu abafundile, balandele umthetho.
Okubuhlungu nje okuvelile wukuthi le ngane ehlaziwe kayisayi esikoleni ngenxa yokuphoxeka. Bekufanele umnyango usukume uhlale izithonto kulolu daba ngoba kwawona luyawuhlaza ngoba yisisebenzi sawo lesi. Siyanxusa ukuba nabazali - ikakhulukazi abasezindaweni zasemakhaya - ukuba bangavumi ukuba kuhlukunyezwe izingane zabo ngothisha abacabanga ukuthi ngoba nakhu bona befundile endaweni sekufanele bazithathe noma yikanjani ezinye izakhamizi ngoba bazi ukuthi kazazi ngamalungelo azo - noma zazi kodwa ziyahlonipha.
Kasisho njalo ukuthi bonke othisha bahlukumeza abafundi. Bakhona othisha abaziyo ukuthi umthetho uthini ngobudlelwano babo nabafundi, abaziyo ukuthi abafundi bayizingane zabo uma sebesesikoleni. Uma laba abayaye bahluleke wukuzibamba, bahlukumeze abafundi nanoma ngandlelani, basike iphethini kulaba abakwaziyo ukuhlala ngokuthula nezingane esikoleni.
Sengathi umnyango kawuzikhiphi izijeziso eziqinile ngoba...