MAKUBE YICALA UKUKHIPHA INDANDATHO EMNWENI
NGITHE ngizwa omunye wosaziwayo besifazane ehlambuluka emoyeni ukuthi isoka abethandana nalo wayevele engalifuni, wayezenzela nje, ngathi ehhe! Nazo-ke. Manje thina sizomdabukela kanjani-ke umuntu othi ungene ebudlelwaneni evele eqonde ukugenda umlisa kuhle kwebhola? Kusho ukuthi bekudlalwana phela, ngeshwa kwaba ngowesilisa odlala yena kuqala.
Ngike ngabhala phambilini ukuthi kukhona abama ngisho phambi komfundisi, basho izifungo, bashade kusayinwe kepha bazi kahle kamhlophe ukuthi kabamthandi lowo muntu. “Egameni nje lokuthi nami kuthiwe ngake ngashada, Nkosi yami,” besho. Baningi beshadiswa yizimo zempilo yasemhlabeni njengokuthi nje ubone udadewenu, lo owashadela ngala KwaNtunjambili eyigugu ekhaya bese nawe ugcina uziphonsa kumuntu obonayo ukuthi kawuzwani naye, nihlala nixabana ngobala.
Nale nto yokungalaleli uma impilo ikuxwayisa mayiphele. Umuntu ohlala uxabana naye, othi uma unaye kuvuke uhlangothi lwakho olunolaka, ubomqaphela kusekuhle ngoba kusuke kuphikana amagazi nemimoya. Uyaqhubeka wena uyazintshintshela kulowo muntu! We babo! Ngithe-ke uma ngizwa lo saziwayo esho into enkulu kangaka, ngathi uyazi yini bekungenzeka njalo naye avume baze bashade, athule ebe azi ukuthi akamfuni, akanayo nenhlese yothando lwalo mlisa. Cabangake ngoba ubudlelwano nomshado kuwumqansa nje kukodwa ngisho nithandana kangakanani, ziyaqhamuka izinselelo. Kangakanani-ke nivele nakhele isidleke senu phezu kwamanga? Abanye bangamakhaphuli nje kumanje kodwa oyedwa wabo wazi kahle ukuthi akekho lapho, usabheka, yisibambiso nje lesi athandana naso okwamanje.
Sekuze kunokubhuqa ezinkundleni zokuxhumana la abantu bethi khona: “Uvele uyibone ihamba nje ikhaphuli esazohlukana,” he-hee-heee ngoba niyaziqeketha izindaba kulezi zinkundla. Mina ngangibhale ngokuyaye kuthi eshada abe ezibuza ukuthi: “kodwa Thixo wami ngangingaqondani ngani nodadewabo womkami ngoba nguyena engimthandayo kunomkami”.
Empeleni abadala babengachithi sona isizungu mhla bethi yonke imizi yakhile nje inezindaba zayo. Uke uzwe kuthiwa oNozibanibani noBani bayehlukanisa uzwe sengathi kunento ekusacaze esiphongweni ngendlela owethuka ngayo, uze ubuzisise impela: “Ngoba bebefanelana nje, hhayi-bo.”
Kuthiwe impela kunjalo. Ubathandele abantu into yabo sengathi unamasheya kuyo kuthi la behlukana khona kube sengathi nawe ulahlekelwe yingxenye obuyitshale emshadweni noma ebudlelwaneni babo. Yingoba wonke umuzi unamabibi awo futhi-ke besingeyukuba bantu ukuba besimsulwa, singenachashazi. Njengabanye nje osaziwayo abake basebenza kwiMetro FM phambilini osekuqhamuka imibiko yokuthi sengathi seliyagqashuka ifindo. Sengathi ungaze uyogibela entabeni uthi: “Hhawu yekanini ngokunithandela kwami lolu thando lwenu njengoba senihlukana nje.”
Nokho abanye abantu bashada bebancane bakwethu, kuthi ngokuhamba kwesikhathi izinto zishintshe, kwabona bangabe besatholana kahle bese luchitheka kanjalo-ke uphoko. Kayikho indlela yokucindezelela ukuba abantu bahlale sebezwa ukuthi kakusavumi, enginenkinga nabo yilaba abangena bezwa kahle ukuthi yinkeshezana yothando le kodwa bangene ngoba befuna ukufeza izinhloso zesizungu, zemali noma ukuhlabekisa omakhelwane nom-naks babo, hhayi-ke yingozi yodwa le ngoba omunye uzozinikela ezeni leze.
Okunye okusamele sibize ingqungquthela ngakho sikuxoxe, yilokhu kokuthi uma umuntu sekuthe ciki kuyena enhliziyweni bese ekhumula indandatho eyidacaza le kude ekubeni singakagqashulwa ngokusemthethweni isifungo asithatha phambi kwezinkumbi. Kwale ndandatho aseyikhumulela ethoyilethi wayigqokiswa ngumuntu omkhulu kabi, umfundisi, phambi kwethu futhi-ke wayesimemile thina sachopha, saswenka sayofakaza. Useyasuka uyazikhumulela nje engasasazisanga. Sicela ukuphinda sibizwe siyofakaza ukuze singasali emuva.
Yikho nje sizothi uma sihlangana nani siziphahlukele sibuze uSbu kanti wena sewamdivosa, sewuhamba noMandla. Nabo abesilisa belu, sikugcina ushada noNtombenhle siyabe siyakubona sekusele umaka wendandatho emnweni, uma sibuza uyanximfa. Sesiyofunda kwezethu-ke ukuthi hho, sekwabheda. Bizani izigcawu zabezindaba phela nisazise, ha-haa-haaaa. Kungaba wumbono omuhle uma uhulumeni ungake uchibiyele umthetho wokuthi kuwukwephula umthetho ukuba sikubone ungayigqokile indandatho.
Yikhiphe mhla isehlukaniso saphumelela enkantolo. Ukhona usopolitiki ongasekho owake watshela ababeshada ukuthi bekungaba ngcono ukuba njengoba sasigcwele itende nje mhla befakana izindandatho kube namhla sebezikhumula bayophinda futhi basibize. Ngayincoma kabi le nkulumo. Phela thina sihamba nezephulamthetho nje la phandle, namaphoyisa ayaziyeka kawazibophi. Cabanga icala lakhona lingabizwa ngokuthi ubhekene necala lokwephula umthetho ngokukhumula indandatho ngaphandle kwemvume yomphakathi owawungofakazi mhla eshada lowo, ha-haa-haaa. Singabopha size sibophe lezi zinswempe ezingabesilisa ezithi uma sezifuna ukweshela zikhumule izindandatho zizifake emakhukhwini.
Kungavele kuqhamuke amaphoyisa khona lapho amkhwathe athi angayithola ephaketheni indandatho maqede, ngqi zimkhalele udoti esathi uyeshela. * UThobile Nxumalo nguMhleli Omkhulu weLANGA. Ungaxhumana naye kuThobile. Nxumalo@ilanganews.co.za noma editor@ ilanganews.co.za.