Ayikhuzwe kusekuhle eyokujivazana kwi-ANC
IOKWEHLELE uMnu Cyril Ramaphosa - njengoba kusabalele imibiko ethi ubenobudlelwano nenqwaba yabesifazane kodwa ebe eganiwe - kushiya imibuzo ethi kungani ikhishwa manje ngoba nakhu sezihubela sakusha ngokukhethwa kobuholi obusha be-African National Congress (ANC) ayisekela-mengameli layo.
Kubukeka sekuyisiko kuleli qembu ukuba kuvele amahlazo ngabaholi abasuke begaqele izikhundla ezithile, kokunye babulawe nokubulawa. Le mibiko iyafana nayo yonke eqhamuka uma sekuyilesi sikhathi - kubalwa negcwele izinkundla zokuxhumana mayelana noMengameli Jacob Zuma nosomabhizisini abachazwa njengekhala logombela kwezabo abamhlophe - inhloso yayo sibona kuwukudunga imiqondo yabavoti.
Okubi ngale mibiko wukuthi kugcina sekuchashwana ngenhlamba ngenxa yayo - kokunye kuze kuvuke impi yamazwi enenhlese yobuhlanga kwabasuke bephawula. Esikuqaphelayo wukuthi abantu abasuke beveza le mibiko basuke behlose ukunyundela izimbangi zabo kodwa kabawucabangi umonakalo osalayo emphakathini ngoba wona ufunzwa lonke udaka lokungcola kwepolitiki.
Uma kuyizitha zikaMnu Ramaphosa ezipotshoze lo mbiko kuyosho ukuthi kuningi okusamele zikufunde ngokunyundela umuntu. Kuzokhumbuleka ukuthi leli qhinga lizanyiwe ngaphambi kokuba uMengameli Zuma abe ngumengameli we-ANC kodwa isikhuni sabuya ngomkhwezeli kwabebemnyundela. Nangu namhlanje ungumengameli phezu kwamabibi abebikwa ngaye, asabikwa nanamuhla. Abantu bazomzwela uMnu Ramaphosa ngoba bebona ejojwa ngenungu yize engenamkhuhlane.
Empeleni nje, uma i-ANC ingayibhekile le ndaba yepolitiki kamanyundelana, iyophaphama kude. Kuzokhumbuleka ukuthi kunomholi welinye lamaqembu aphikisayo ohlale ethi wayeyikhuza indaba ye-ANC yomzabalazo wezikhali nokusebenzisa amaqhinga okuthi izwe lingabuseki ukuze uhulumeni wobandlululo ulalele ukukhala kwendlu emnyama ebicindezelwe.
Lo mholi uze athi wayebuka ingozi yokuthi “iqunga” lokwenza izwe lingabuseki, liyongaphumi, liqhubeke lisebenze ngisho sekuphethe uhulumeni wentando yeningi - njengoba amatoyitoyi, ahambisana nodlame, kuvinjwe abantu ukuba baye emsebenzini, efana nesinkwa semihla ngemihla. Nakulokhu-ke, bekungaba kuhle ukuba bonke abaholi abagaqele izikhundla kwi-ANC bayikhuze le nto yokunamekana ngodaka ngoba izohamba ibe yisiko kuleli qembu bese kulandela izidumbu.
Lesi senzo sisikhathaza nje yingoba njengezakhamizi zaseNingizimu Afrika, siyalazi iqiniso lokuthi i-ANC yiqembu elibusayo, elinabalandeli abaningi ngakho-ke ukudunga imiqondo yeningi kungadala izinkinga ezingaholela izwe kwalasha ngelinye ilanga. Kasisho ukuthi lezi zinto ezibikwa ngoMnu Ramaphosa zingamanga kodwa okukhathazayo wukuthi lo mkhuba wokweneka ukungcola kwabaholi ngoba nakhu kuzanywa ukuba bavinjwe, uzokhula.
Kuyacaca ukuthi abenzi bale mikhuba yokubhixa abaholi ngosheko lwengulube banothando oluyimbijana lwezwe, banendaba nemiphimbo yabo. Yize ilungelo lokukhuluma ngokukhululeka libalulekile kodwa kumele kulale kunembeza womuntu nomuntu ukuba aqaphele akushoyo njengoba kwezinye izinto ezikhulunywayo kuke kuvele nenhlese yobuhlanga evele ivuse uhlevane ezakhamizini.
Yonke le mibiko, kubalwa nezibhalonyazi ezimayelana nemikhuba yomndeni wakwaGupta - yize sifisa ukuba uhlukane nemali yethu yentela le okuthiwa uyisavuna ngamasaka - kodwa abantu abayikhiphayo sibona bezolekelela ekuthini abantu bakuleli lizwe badlane baqedane kuhle kwezimpethu seziqede isilwane ebezisikhwelele. Uma i-ANC ingayilungisi le nkinga, kuzohamba kufike esikhathini esifana ncimishi neseZimbabwe African National Union – Patriotic Front (Zanu-PF) yamanje lapho ukhetho ilunqoba ngenkani.
Inhloso yayo wukudunga imiqondo yabavoti.