KANGIKAZE NGITHI SEKUQEDIWE UKWAKHA
MHLELI: Nansi impendulo nokuqondisa kwami ukukhuluma engicabanga ukuthi intatheli yephephandaba lethu yakwaNgobese (Thandeka Ngobese) kayingicaphunanga neze kahle nxa isishicilela inkulumo yami mhla zingama-30 kuNtulikazi (July).
Kunesakhamuzi saseDumbe ogama laso nguSiyanda Godlinja Khanyi esiye sabhala sibabaza udaba oluthinta ukwakhiwa komgwaqo uP271,wuD1880 nodaba lokufakwa kukagesi. Engakuchaza enkulumeni yami wukuthi kunezinto engaqala ukuzenza nokuzicela emnyangweni eyahlukene ngiseyikhansela kwaze kwaba ngifika ehhovisi lobumeya.
Mayelana nodaba lokufakwa kwetiyela lakuP271 okuhlanganisa iTholakele neNkembeni, iMfeni kuwelela eNtungwini, ngathi njengomvusi wenyamazane yaleli tiyela kalisayi ngaseMpucuko, eNkembeni naseMfeni ngaze ngaveza nokuthi sahamba nekhansela lendawo, uSukazi, siyochazela umphakathi waseMfeni ukuthi itiyela kalisayi ngakubona naseNkembeni ngesizathu sokuthi izingqapheli zomnyango wezokuthutha zathi emuva kocwaningo olunzulu ngeke kusalunga ukuba kwakhiwe ngaseNkembeni.
Kwaba wukuthi-ke itiyela selizojikela kwamaDinsi (D1925) liyonqamula kwaFilimoni phansi eNgebhuzana emfuleni lijike libheke eMadulwini lapho seliyobhoboka khona phezu komfula uPhongolo bese liwelela phesheya kwaseNtumbane eSinqeni, ngaphansi kukaMasipala wasoPhongolo.
Ngachaza ukuthi kuyimanje inkampani i-Emperial Construction yiyona efaka itiyela kusukela kuN2, lizonqa- mula eNsirigwane (Belgrade) liye emfuleni uMozane liqhamukele enkosini yakwaSibiya esigodini saKwaKhiphunyawo. Lizoqhubeka linqamule eVimbeshini liyongena eSinqeni liqhamukele emfuleni okuyokwakhiwa kuwona ibhuloho eliyohlanganisa iDumbe noPhongolo.
Ngakuchaza nokuthi leyo phrojekthi yaqala ngowezi-2012 izophela ngowezi-2020 kanti iyobe seyidle isamba sikaR1.2 billion. Sasicele kuhulumeni ukuthi kuhlanganeka kalula iDumbe noPhongolo uma singayi ukuyojika ePiet Retief noma eKhomondeni. Kumanje nje inkontileka isiqashiwe ezokwenza isigaba sesibili sephrojekthi kuwona belu uD1925.
Kangikaze ngithi sekuqediwe ukwakha. Umphakathi walezi zigodi kwaFilimoni, eMadulini naseMfeni bayazi ukuthi kuqhubekani ngalezi zimo engizichazayo, ikakhulukazi kulabo abayihambelayo imihlangano. Isigaba sesibili sokufakwa kwetiyela kuD1880 oPhuzane nakhona umgwaqo wenzeka ngezigaba zonyaka wezimali.
Ngakhuluma ngencazelo yesimo esifanayo nesikaP271 kodwa isigaba sokuqala sesenziwa, lafakwa itiyela. Sasicele ukuba lihlanganise u- ward 8 Ophuzane no- ward 7 eMahloni, Matshekazi bese iyohlangana noR34 uma uqhamuka ngaseNatal Spa.
Nalapho kangikaze ngithi kuqediwe ukufakwa kwalo itiyela.
Inkampani eyenza isigaba sokuqala yiDreykon Construction, eyenze amaearthworks esigabeni sesibili yi-Aqua. Yikho saqala ngokwakha ibhuloho lezinyawo kusaphethe uMnu Bheki Cele, safaka ibhuloho lezimoto netiyela sekunguMnu Willies Mchunu. Ngiyagcizelela ukuthi kangi- kaze ngithi sekuqediwe.
Nasendaweni yaku- ward 1, kwafakwa itiyela emgwaqweni uP303 eBazangoma, sisalinde umnyango uqashe enye inkampani ukuze sihlanganise indawo yase- ward 1 koMkhwashalazi nomgwaqo oya eVolkrust okuyiMpumalanga. Kukhona no-mgwaqo ozofakelwa itiyela eBilanyoni Township, inkampani eyaqashwa yiMangcingciza Construction. Nokwakhiwa kweBilanyoni Library kakuphelile kanjalo lokufakwa kukagesi eNkembeni.
Kumanje kunekontileka efakela ugesi e- ward 6 KwaLujojwana nakwaNyosi okuhlanganisa iNkembeni. Ku-ward 7 ngaphezu kwedamu elikhulukazi Obivane Dam ziyenzeka, kuyaqhubeka ukufakwa kukagesi.
Impela indlela engacashunwa ngayo yakhekheleza phezulu kwasala izaqheqhe ngaphansi kodwa-ke vele kuncane esiyokwenza ngesabelo-mali saseDumbe ngoba siwumkhandlu ongakwazi ukuzakhela inzuzo nalapho ongabe sizama khona ngokudayisa ugesi edolobheni naselokishini abaningi ugesi bawubhubhudla mahhala, beweba, okugcina kudla umaspala imali elinganiselwa ku-R 1.5 million.
Uma kuke kwabuya uR700 000 kusuke kuyinhlanhla.
Okuhle nje wukuthi iminyango kahu lumeni esifundazweni nakuzwelonke iyalwazi udaba lwaseDumbe nezimo ezithinta intuthuko, sabazisa saze salanda nomengameli wezwe ezobheka izingqinamba esinazo. Abantu mabafase iphondo, iDumbe izoshintsha kakhulu.
Majuba Mavuso, iMeya yaseDumbe, EPAULPIETERSBURG