INGADLEBELEKISWA WUKUNGAZAZI INTSHA YETHU
IZWE lethu lithanda ukunyakaza ngenxa yendlela ezinye izingane zethu eseziziphethe ngayo nangendlela ezibukeka zingenandaba ngayo nempilo. Zibukeka zingenandaba nempilo yamuntu, eyazo uqobo, eyabantu abaseduze nazo neyekusasa lazo uqobo. Emakhaya kukhalwa ngazo, emphakathini kudidekiwe ngazo nasezikoleni othisha bashayana ngamakhanda ngendlela izingane esezijike ngayo. Zizodwa ezingafune kwenza lutho oluzithuthukisayo, ezinye kaziyenzi imisebenzi yesikole ngisho othisha sebezincenga, bezibonisa ngobungozi bokuba nomsebenzi wesikole ongaphelele nomthelela walokhu emiphumeleni yokuphela konyaka, kuvele kube sengathi kakukaze kushiwo lutho kuzona.
Kubukeka kunzima kubantu abaningi abasondelene nezinye izingane zanamuhla. Into ethanda ukwenza lube nzima kakhulu lolu daba lwezingane wukuthi umsuka walezi zenzo zazo kakuqodakali ukuthi uyini. Abanye babalula ukuthi yizidakamizwa ezidala lo mkhuhlane ophethe intsha yethu - yona le esithembe ukuthi ibe ngabaholi bakusasa. Yebo, kuyiqiniso ukuthi intsha yethu iyazisebenzisa izidakamiswa ezihlobonhlobo eziyimbangela yokudungeka komqondo.
Ucwaningo luyafakaza ukuthi izidakamizwa zinomthelela omubi ekudungeni imiqondo yentsha nokuthi ekugcineni kuphazamiseka indlela laba bantwana abacabanga nabenza ngayo izinto nokungaholela ekubeni impilo bayibone iyinto nje okungathi kayisho lutho kubona.
Esinye isizathu sabakholelwa enkolweni yesintu, wukuthi kungenzeka ukuthi ezinye izingane zizalwa ngaphansi kwezimo ngokwesintu ezidala ukuba zingazazi ukuthi zingobani ngenxa yokungaqondi ngemilando yalapho zizalwa khona.
Ngokucwaninga kwezinjulabuchopho zesintu, kubukeka sengathi ukungazazi komuntu phecelezi kuba nomthelela wokuthi angazazi ukuthi yena ungowakuphi. Lokhu kungazazi kwenza abe nendawo yakhe engaphelele, emenza angazi ukuthi yena kumele azimbandakanye nobani ngokobuhlobo begazi. Ngiyazi ukuthi ngokwezinye izinkolo kakunankinga ukungabikwa emndenini nokusebenzisa noma ngabe yisiphi isibongo, kodwa ngokwenkolo yesintu kubalulekile ukubikwa emndenini uhlanganiswe nethongo ukuze ube ngowakulowo mndeni ngokwangempela.
Lokhu kuyaye kusize ekubeni uma umuntu eseba nezingqinamba ekukhuleni kwakhe, kwaziwe ukuthi yiliphi ithongo azophahlelwa kulona, acelelwe umhlahlandlela ozosiza impilo yakhe. Sekuzothi uma kukhona okukhalelekayo ngaye besekuyalungiswa ngendlela efanele. Konke lokhu kuba lula uma kwaziwa ukuthi lo muntu noma le ngane okukhulunywa ngayo ngeyakwabani, koninalume yikwabani futhi uthini umlando wokuzalwa kwayo - ngeyasemshadweni noma ngeyangaphandle komshado, abazali bayo bona bayisima kanjani, owabo umlando usukaphi futhi bona baxhumene naliphi ithongo.
Yonke le mininingwane ibalulekile ngokwesintu ngoba yenza kushwelezwe endaweni efanele nangendlela efanele uma kubonakala ukuthi impilo yomuntu ithanda ukuphambana nokulindelekile. Le milando ebalulekile isithanda ukulahleka entsheni yethu nasezinganeni nje jikelele. Lokhu kulahleka kungenzeka kokunye kudalwe wukuzala kwezingane zisencane ngokweminyaka, zingakacabangi ngokujulile mayelana nomthelela wokwazi kahle ukuthi ingane ingeyakwabani. Abanye uthola ukuthi bakhulelwa ezindaweni zokuzijabulisa benganakile noma bedle okuthile okudaka umqondo, umuntu athi ephaphama usekhulelwe - akanaso nesiqiniseko mayelana nomuntu omkhulelisike.
Usezoqagela nje ukuthi cishe ingane ngeyakwabani. Le ngane impilo yayo isiyothikamezeka unomphela kulokhu kuqagelwa uyise, ihanjiswa le nale kwesinye isikhathi ize yenzelwe namasiko alapho ingangeni khona. Kubalulekile impela ngokwesintu ukuba umuntu ahlanganiswe nethongo okuyilona, kungaba ngelikayise noma ngelikanina, inqobo nje uma kuzokwenziwa ngendlela okuyiyona, kulandelwa umlando wokuzalwa kwakhe kanjalo nowabazali bakhe. Kangizami ukukhipha isinqumo mayelana nokuthi zidlebelekiswa yini ezinye izingane zanamuhla kodwa ngithi mangiveze ukuthi naleli khona lempilo masingalibukeli phansi futhi masingalizibi ngoba kungenzeka kulona sithole izimpendulo zezinkinga eziningi esibhekene nazo ezithinta ukuziphatha kwezingane zethu.
Lokhu kakukhona ukwahlulela kodwa kuyisiphakamiso sokuthi sike singayishalazeli eyobudlelwano phakathi komlando, imvelaphi yomuntu nokuziphatha kwakhe nendlela athatha ngayo impilo ngoba ucwaningo lwesintu luyakuveza ukuthi ukuziphatha komuntu nempumelelo yakhe kuxhumene nemuva lakhe nokuthi ukhule kanjani ekhuliselwa kuphi.
Uma uzinika isikhathi uxoxa nezinye izingane ezithathwa njengeziwuhlupho, ziyakuveza ukulahlekelwa yithemba lokulunga kwempilo yazo ngenxa yokungazazi ukuthi kumele ziwele ngakuphi ngokwemindeni. Uzwa ingane ikubuza umbuzo othi
“Yini ozoyiphilela uhleli nokungazazi ukuthi ungowakwabani nokuthi uyihlo ngubani noma isibongo sakhe sangempela esakwabani”? Yilapho obona khona ukuthi lo muntu uxakekile, uyafuna ukuzithola ukuthi uwela kuphi ukuze alungise impilo yakhe. Masingakubalekeli ukufuna umnyombo wamaqiniso ngezimpilo zethu ukuze sibhekane nemuva lethu, sililungise bese siqhubeka nempilo yethu. Izolunga uma isukunyelwa yithina ma-Afrika, singayiyeki inje ilimaza izwe lethu nekusasa lesizwe.
Yini ozoyiphilela uhleli nokungazazi ukuthi ungowakwabani...