Selusenkantolo olwaseDukuduku
Usaqhubeka umbango wabaKhwanazi nabaThethwa
LUYASHUBA udaba lombango wendawo yaseDukuduku neNkundisi, eMtubatuba, ebangwa yisizwe sakwaMkhwanazi KwaMpukunyoni, eMtubatuba nesakwaMthethwa KwaMbonambi njengoba selufakwe enkantolo.
ILANGA selike labika kaningana ngodaba lwale ndawo. AbakwaMthethwa abaholwa yiNkosi Mbusowabathethwa “Veni” Mthethwa, bafake amaphepha kubameli bakwaMessrs. Scheepers Spies Mdaka Inc, bemangalela abakwaMkhwanazi - abaholwa ngundunankulu wabo, uMnu Ntuthuko Mkhwanazi - obambile njengamanje emuva kokuba abaKhwanazi bevukelane bodwa ngokumele abe sesihlalweni sobukhosi.
Kunezincwadi eziphuma eMnyangweni wezokuBusa ngokuBambisana nezoMdabu KwaZulu-Natal, ezithi akekho umuntu onegunya lobunikazi bale ndawo ebangwayo - ngisho nabaKhwanazi abayiphethe kuyimanje, kakuyona eyabo.
Leli phephandaba lizibonile lezi zincwadi. AbaThethwa bathi bafuna le ndawo ukusuka emfuleni uMsunduzi kuze kuyoshaya eHluhluwe.
IDukuduku icebe ngezimbiwa phansi kanti kunaneSimangaliso Wetland Park.
Izinduna ezintathu zaseDukuduku - ezibhekele ubukhosi bakwaMkhwanazi le ndawo - kuthiwa zimisiwe ngenxa yovalo lokungazi ukuthi kuzokwenzekani ngesinqumo senkantolo.
Kuthiwa kazisakwazi ngisho nokuba nemihlangano nompha- kathi.
AbakwaMthethwa bona banenduna eyodwa kule ndawo, okunguMnu Zibuse Popayi Mncube, okuvela ukuthi kumanje yiyona ekhonzisa izakhamizi nosomabhizinisi.
UMnu Mbhekeni Mthethwa, okhulumela ubukhosi bakwaMthethwa, uthi balifuna libuye izwe labo ngoba abakwaMkhwanazi balidla kungafanele.
“Sisezinhlelweni zokulibuyisa lonke leliya lizwe lakwethu. Sizolibuyisa sisebenzisa umlando obhalwe phansi. Sizosebenzisa nezincwadi zomphumela wophenyo olwenziwe wuMnyango wezokuBusa ngokuBambisana nezoMdabu KwaZulu-Natal.
“Kwakhona nje ukuthi le ndawo ichazwe ngokuthi ngeyoMbuso, kwaba yiphutha ngoba uhulumeni walo mnyango wachema nabaKhwanazi,” kusho uMnu Mthethwa.
UMnu Ntuthuko Mkhwanazi uthi abakwaMthethwa ngeke bayinuke le ndawo.
Uthe: “Leli yizwe loMntwana uTikili owayegane uVeyane (Mkhwanazi), walinikwa yiSilo uMpande. Ngubani-ke onegunya lokuphikisa isenzo nomcabango weNgonyama yamaZulu? Yizwe lethu leliya,” kusho uMnu Mkhwanazi.
ILANGA lixhumane no-Adv Bonga Khumalo ongaphansi kweMessrs. Scheepers Spies Mdaka Inc - ongomunye wabameli abafake lolu daba enkantolo - uthe: “Singakuqinisekisa ukuthi sizoliphenya ibheshu endodeni. Thina sisebenza udaba lokuba kubuyiselwe izwe lakwaMthethwa kubanikazi balo. Sesiwafakile amaphepha enkantolo, sizosebenzisa umthetho, umlando nazo zonke izindlela zokuthola iqiniso lobunikazi bendawo,” kusho uMnu Khumalo.
Okhulumela uMnyango wezokuBusa ngokuBambisana nezoMdabu KwaZulu-Natal, uMnu Lennox Mabaso, uthe nakuba lukhona udaba lombango womhlaba waseDukuduku, kodwa ngeke akwazi ukudalula imininingwane ngalo.
Uncome isizwe sakwaMthethwa ngesinyathelo sokufaka udaba enkantolo kunokusebenzisa izikhali. Lo mbango usuthatha leli gxathu nje, kakukapheli ngisho izinyanga eziyisi-6 abaThethwa betshale inkosi yabo uNtemba, ebisiphile iminyaka engangama-93.