Umthelela wezikweletu kwezempilo
SONKE siyaba phansi kwengcindezi ngendaba yemali ngezikhathi ezithile, kodwa ukuzizwa uvimbezelekile kungathi umi phezu kwesiwa, ubuka phansi laphaya - lokho kungaba nomthelela onzima ekusebenzeni kwengqondo yakho.
Izikhathi eziningi lokhu kwenza impilo yakho ijikeleze ndawonye ngoba uye uzithole wehluleka wukuthatha izinqumo eziphusile.
Kakusikhona ukuzishaya kukacilo endukwini ukuthi ucwaningo lwakamuva luveza ukuthi ingxenye yabantu eke yagula noma yahlaselwa yizinkinga zokuphithana komqondo - isuke inezikweletu ezinkulu.
Kwelanamuhla sithinta lesi sihloko njengoba kungase kwenzeke ziqonge izinkinga zemali ngokwenyuka kwezintela (isibonelo, i-value-added tax - VAT).
IZINSELELO KONEZIKWELETI 1. ABELULEKI
Kwamanye amazwe naseNingizimu Afrika, inkinga yezikweletu isiphenduke ibhizinisi kwabanye njengoba sekukhona abenza umsebenzi wokweluleka ngezindlela zokuphuma kuzona. Usizo lwabo kawulutholi mahhala wena obhekene nale nkinga.
2. AMAQOLA
Ngaphandle kokuthi sonke vele sinesifiso sokuba nemali eningi ukuze sifeze izidingo ezimqoka zempilo, siyaba nezinkanuko ezisenza sifise impilo ewubukhazikhazi futhi engaphezulu kwamandla esinawo.
Angenisa lapho-ke amaqola akuthembise izulu lasemhlabeni. Athi uma utshala imali ezinhlelweni zawo zokuyikhulisa - ezidume ngamabhanoyi - wena uzoceba masinyane.
Ongene ngoba efisa ukufeza izidingo zangempela nongena ngenxa yokuhalela impilo ewubukhazikhazi, balimala ngokufanayo. Isela lishaya utshani nemali yabo lingaphinde laziwe lapho lashona ngakhona.
Yiyona leyo ntuba okubuye kungene ngayo nalabo abazibiza ngabefundisi, abathi kuwe hambisa imali yakho kubona uthole izibusiso zikaNkulunkulu.
IZINKINGA ZEMPILO 1. INGCINDEZI EMOYENI (DEPRESSION)
Lesi yisimo somqondo okuthatha isikhathi ukuba zivele izimpawu zaso. Phakathi kwalezo zimpawu kuba wubuhlungu entanyeni, ekhanda nasemhlane, kuthi isikhumba sakho sibe namabala amabi.
Kuyenzeka ube nenhliziyo encane, udaze inkani singekho isidingo. Nasemsebenzini uyezwela kube sengathi umthwalo womsebenzi usumningi kunakuqala. Ingqondo yakho kayibe isagxila kokwenzayo futhi uyehluleka wukucabanga ngokucacile.
Abanye siyehla isisindo somzimba, impilo yangasese nayo iphazamiseke ngenxa yokwehla kokulangazelela ucansi.
2. INGQONDO IYAPHAZAMISEKA
Uma uba nezinkinga zokusebenza kwengqondo, ukusheshe ukwamukele lokhu kungakusiza kakhulu ukuze ululame futhi uthole izindlela ezifanele zokwelashwa nokuxazulula indaba yezikweletu zakho.
Impicabadala ekuxazululeni inkinga yezikweletu nokuphazamiseka emqondweni wukuthi kumele ubhekane nakho ngqo ngaso leso sikhathi ozizwa ungenamandla okukwenza lokho.
Isibonelo, abanye abantu baphelelwa ngamandla okwenza umsebenzi wabo ngesikhathi umoya usho- na phansi ngenxa yokudangala, okungase kunciphise imali oyingenisayo ekhaya. Nakanjani lokhu kungaqhubela izinkinga phambili.
AMASU OKULWA NEZIKWELETU 1. THIBA IMIZWA YAKHO
Into yokuqala ongayenza - ungakayi ngisho kwabanye ukuyofuna usizo -wukunciphisa ukuthenga ukhithize nsukuzaphuma. Lokhu kuqala khona ekuthibeni imizwa yakho yemvelo.
Ukuhogela: Kuthiwa ungaqali ngokuthenga okudliwayo uma ulambile ngoba bathi konke kubukeka kukhanga bese ugcina uthenge ngisho nalokho ongakudingi.
Ngeshwa kuthiwa izitolo ezinkulu zikwenza ngabomu ukuba siheheke ngokusabalalisa yonke indawo ngaphakathi iphunga lokudla okusha, njengombhako.
Ukubona: Kuthiwa impahla ephakeme ngangamehlo omthengi, yiyona enamanani aphezulu. Ngakho-ke uma ufuna ukonga kuthiwa
ubocinga emashalofini asezansi lapho kudingeka khona ukuba ugobe ukuze ubone amanye amanani empahla.
Indawo yempahla: Kuthiwa izimpahla ezithengwa njalo zibekwa zahlukane ukuze umthengi adlule ezintweni eziningi bese elingeka.
2. QAPHELA IZIPESHELI
Kuthiwa izitolo ezinkulu zinomkhuba wokuthengisa impahla ngenani eliphezulu isikhathi esifushane bese kamuva ehliswe amanani yikhona umthengi ezocabanga ukuthi “kunomtitilizo” ozomnikeza ithuba lokonga kanti lutho.
3. SHIYA ABANTWANA EKHAYA
Iningi lethu liyazi ukuthi abantwana babelesela kanjani ukuba umzali abathengele izinto ezingasizi ngalutho.
Abanye baye bashushumbise impahla bayiphonse enqoleni umzali enganakile. Noma lokhu kungezwakala sengathi kawunaluzwelo, kodwa kungakusiza ekubeni kungabi nezingxabano phakathi kwabazali nabantwana.
Lokhu kubizwa nge- nag factor ngesiNgisi, futhi abakhangisi bayakwazi ukusebenza kwengqondo yomntwana ngakho babagadla ngemiyalezo yokukhangisa eyenza abantwana babe wumbelebele konina befuna lezo zinto abazibonile zikhangiswa.
Konke lokhu yizintwana ezincane futhi ezaziwayo kepha ziyasebenza futhi kumele umthengi acabange ngazo uma eyothenga ukuze angalutheki asebenzise imali yakhe ngokweqile.