OsenoDebonairs uqale edayisa oswidi
Wabanjwa esezama ukuzibulala kujantshi wesitimela
WASINDA eseziphonsa kujantshi wesitimela ngoba eselahle ithemba ngempilo umnikazi wabo bonke oDebonairs baseMlazi.
UMnu Muzi Shinga (42) waseMzumbe, ePort Shepstone, ube ngowokuqala omnyama ukuthenga ibhizinisi lohlobo lwe- franchise yesitolo esidayisa iPizza, uDebonairs. Unabathathu eMlazi, okungoseMega City Mall, ePhilani Mall naKwaMnyandu Mall. Ibhizinisi lakhe selidlondlobale kangangoba usenezisebenzi eziwu72.
Kukhona ezingena ekuseni nezingena ntambama. Ekhuluma ne
LANGA uMnu Shinga ngesikhathi limvakashele esitolo sakhe esiseMega City ngoLwesibili, uthe bekunzima esakhula njengoba uyise ubesebenza umsebenzi ongatheni, unina ephila ngokulima.
“Ngikhule nginesifiso sokwenza ushintsho ekhaya, kwazise yimina obesemdala njengoba udadewethu okunguyena omdala, esheshe wadlula emhlabeni. Kuthe langa limbe ubaba esethole umsebenzi ongconywana, wafika ekhaya esiphathele amaphakethe kabacikile (Cadbury Eclairs).
"Umfowethu nodadewethu bawudlile owabo mina owami ngawufihla. Sekuvulwa izikole ngonyaka olandelayo, ngawudayisa esikoleni. Leli bhizinisi lami lihambe kahle, ngalokhu ngiliqhuba, imali ebengiyenza kulona ibuye isize nasekhaya.
"Kuhambe isikhashana ubaba wathenga ifriji ebelisebenza ngopharafini, ibhizinisi lathuthuka ngangabe ngisadayisa uswidi, ngenza iziqeda njengoba ekhaya bekuseduze kwesikole.
"Izingane bezisuka esikoleni zizothenga iziqeda ekhaya ebengizenza ngizifake efrijini ngaphambi kokuba ngiye esikoleni.
"Ngiqhubekile naleli bhizinisi ngaze ngabona elinye ithuba lokudayisa izinkukhu. Lo mqondo ungifikele emuva kokubona ogogo nomkhulu bebuya bephethe izinkukhu uma bephuma emholweni. Kulapho-ke ngibone khona ukuthi mangibenzele izinto zibe lula, bangabe besazithola emholweni kuphela, kodwa bakwazi nokuzithenga kimina.
"Leli bhizinisi ngilenze ngaze ngafika kumatikuletsheni, ekhaya saqala isimo sashintsha njengoba lilekelele kakhulu ekubeni sigcine nathi sesinorawondi we- blocks,” kuqhuba yena.
Uthi kuthe esefunda umatikuletsheni, ibhizinisi lezinkukhu lawa ngoba ubengasahlali kubo kwazise ubesefunda esikoleni esi- kude. Kuthe eseqede umatikuletsheni - ephase kahle - wafikelwa wumuzwa wokuzibulala ngoba ebona ukuthi ngale miphumela anayo ngeke akwazi ukuba yiScientist noma udokotela izinto akhule ezifisa, ebona ukuthi ngazo anga-kwazi ukushintsha isimo sakubo.
“Ngikhumbula kuphume iphepha lemiphumela ukuthi ngihambe nalo elami ngaze ngayofika kujantshi wesitimela ngithi ngiyozibulala. Kuvele kwaqhamuka omunye ubaba wangiyabula sengime phezulu othangweni ngithi sizothi uma sesiseduze isitimela ngiziphonse. Wangithethisa ingqondo yabuya, engibuza ukuthi khona uma kuthiwa ngifeyilile yini engizibulalela yona ngoba impilo iyaqhubeka.
"Ngithe uma sengikhale ngaqeda ngamchazela ukuthi ngiphasile inkinga yami wukuthi ngibona impilo yami isifike kwangqingetshe ngoba ngale miphumela ngeke ngisaba ngudokotela lo engifisa ukuba nguyena. Wangikhuthaza, wangiphelezela wangifaka ezimotweni eziya ngasekhaya. Ngavuka ngakusasa sengingcono.
"Ngiye eThekwini ngayohlala nobaba eClermont. Nalapho isimo besingesihle ubaba wazama i- tuck shop nami ebengisiza kuyona. Ithe uma isiqala ukwenza imadlana, ubaba wangeluleka ngokuba ngibuyele esikoleni. Ngibhalise e-Icesa ngenza ikhompyutha.
"Ngithe sengenza unyaka wesibili imali yokuba ngiqhubeke yangaba khona ekhaya, ngagcina sengithola umsebenzi kwaDebonairs. Ngifunde khona ngomse- benzi njengoba ngiqale ngiqhuba inqola, ngagcina sengifundisa imenenja ukuthi umsebenzi uqhutshwa kanjani,” kusho yena.
Uthi ezama ukuba ne- franchise kakubanga lula ngoba abelungu bebengafuni ukuba kube khona omnyama onayo. “Bese ngiwutholile uMsobomvu Youth Fund uthi uzongixhasa ngemali uma ngiyithola. Abelungu bebelokhu bethi kukhona okushodayo.
"Kuhambe isikhathi ngo-2004 kwakhiwa iMega City, ngafaka isicelo banqaba bethi le ndawo isetshenzwa ngomunye oseMontclair. Ngisizwe wukuba ngikhulume naye ngamncenga ukuba avume ngidayiselwe isiza saseMega City, waze wavuma kodwa sawuphatha ngokuhlanganyela lo Debonairs.
"Kuthe ngokuhamba kwesikhathi, ngagcina sengithenga amasheya akhe ngagcina sengingedwa. Ngaleso sikhathi i- franchise ibibiza u-R1.4 million kodwa manje isikhuphukile njengoba isiwu-R3 million futhi nakhona bafuna uhhafu uqhamuke ephaketheni lakho bese kuthi enye imali uyiboleke,” kusho yena.
Uthi kusenzima ukuthenga kwaDebonairs njengoba kusagcwele abamhlophe futhi bengafuni ukunikeza abantu abamnyama umsebenzi. “Mina ngingene ngo-2006 omunye omnyama oseGoli, uze wangena ngo-2010 base belandela nabanye.
"Imithetho ebekwayo namanje isenza kube nzima koqalayo ukuba angangena,” kusho uMnu Shinga.
Uyale abafuna ukungena kulolu hlobo lwebhizinisi ukuba bawuthande lo msebenzi futhi benze isiqiniseko sokuba bafunda yonke into ngalo.
“Ngaphezu kwakho konke, umuntu ofuna leli bhizinisi kumele aliphathe njengengane yakhe, angathumeli izimenenja ukuba zenze umsebenzi, kodwa azibambele mathupha uma kudingeka.
"Umuntu akangangeni kuleli bhizinisi ngoba efuna imali, kodwa kumele aqhutshwe wuthando ngoba uma ungenele imali, usheshe ukhathale kwazise kulolu hlobo lwebhizinisi kawusheshi ukuyibona,” kusho uMnu Shinga.
Uthi yize uMsobomvu umsizile ngokuthola abeBusiness Partners abamxhase ukuthenga i- franchise yokuqala, kodwa kweyesibili neyesithathu ubesizwa yiThala athi namanje usasizwa yilona. Kulo nyaka iThala limklomelise ngokuba ngusomabhizinisi ovelele futhi ophumelelayo kwezama- franchise emncintiswaneni we-Ithala Business Achievers Awards.
UMnu Shinga akasenabo abazali, ushadelwe, unezingane ezine. Uthi uyayithanda imfuyo njengoba esenezinkomo eziwu-50.