Sekukubalandeli ukulungisa umonakalo ngeBafana
KUNOMBONO wezinye izakhamizi zaseNingizimu Afrika, ikakhulukazi ezimhlophe, othi ibhola lombhoxo nekhilikithi yiyona midlalo ebalulekile yesizwe ngenxa yedumela enalo kulolu hlanga.
Nokho iqiniso wukuthi lo mbono kawuhlabi esikhonkosini; iqiniso elingephikwe wukuthi unobhutshuzwayo yiwona mdlalo wesizwe omkhulu kuleli, lokhu kufakazelwa nayidumela lemidlalo yeNdebe yoMhlaba yeFifa eqhubeka eRussia.
Kusukela ngoLwesine olwedlule ngesikhathi iqala le midlalo, eyenzeka njalo emuva kweminyaka emine, kukhulunywa ngayo umhlaba wonke.
Ukwenza isibonelo nje, izimanga ezigilwe ngumdlali wasePortugal, uCristiano “CR7” Ronaldo eshaya amagoli amathathu ngesikhathi izwe lakubo libhekene neSpain ngoLwesihlanu ebusuku kuba wu-3-3, bekuyindaba egudwini impelasonto yonke kuleli, mhlawumbe ngaphezulu komdlalo wombhoxo phakathi kwamaBhokobhoko abedlala ne-England ngoMgqibelo, eBloemfontein.
Uma unobhutshuzwayo kuyiwona mdlalo wesizwe futhi othandwa yiningi, pho yini kubukelwa nje nxa iqembu lesizwe, iBafana Bafana, lishaya udaka phezu kokuba inhlangano yebhola elikhokhelayo kuleli, iPremier Soccer League (PSL), ingenye yezicebile ngokwezimali emhlabeni?
I-PSL yiyona ephakela iBafana ngabadlali. Ngikuqonda kahle ukuthi iBafana yenganyelwe yiSouth African Football Association (Safa), nayo enabaxhasi abaningi.
Empeleni iPSL kuthiwa ingenye yamaligi awu-10 acebe ukwedlula amanye emhlabeni jikelele. Uma inkece kungeyona inki- nga nezinkundla zebhola zisezingeni lomhlaba, pho kungani iBafana Bafana iyizehluleki, ingakwazi ukunqoba imidlalo yokuhlungela ukungena kweyendebe yomhlaba, ukuze ikwazi ukuba yingxenye yomqhudelwano?
Kujwayelekile kuleli ukuthi uma kunenkinga, izinto zingahambi kahle bese kukhalwa ngemali, kuthiwe uma nje kungafakwa imali eyanele, zingalunga izinto. Singabala lapha izinkinga esibhekene nazo kwezemfundo nakwezempilo, ukwenza nje isibonelo. Iqiniso wukuthi imali eningi kayisona isixazululo sezinkinga.
Phela abadlali bakuleli bagijima kwiPSL enemali futhi iBafana iphethwe yiSafa ecebile. Isixazululo wukuzimisela, ukuzikhandla nokwazi ukuthi ufunani bese uyakusebenzela lokho okufunayo, yizona zithako ezibalule- kile uma umuntu noma isizwe sifuna ukuphumelela ezinhlosweni zaso.
Izinhlangano ezisingethe ibhola lezinyawo eNigeria, eMorocco, e-Egypt, eTunisia naseSenegal, kazifiki kwiSafa nakwiPSL ngokuqumba kwephakethe, kodwa amaqembu esizwe akula mazwe anomlando omuhle ngaphezu kwaleli okuba yingxenye yemidlalo yeNdebe yoMhlaba.
Kumanje nje, aseRussia, kanti abadlali beBafana Bafana bona babukela le midlalo kumabonakude. Iqiniso elibabayo wukuthi izinto zonakele kwezebhola lezinyawo kuleli, kepha kabaveli abanesibindi ukulungisa isimo.
Kuvamisile ukuba abaholi noma iziphathimandla zezinhlaka ezithinta indlu empisholo, bangafakelwa izibuko uma bengenzi kahle kulokho abasuke bebekelwe ukukwenza.
Kujwayelekile ukuba kulokhu kwenziwa izaba nje, kuthalaliswe noma ngabe inqola isiphumile emgudwini wayo.
Abaholi abafana noDkt Danny Jordaan weSafa neqeqebana angamele nalo, sebekhombisile ukuthi bayizahluleki.
Umsebenzi wabo obaluleke kakhulu wukuqinisekisa ukuthi iqembu lesizwe liyangena kweyeNdebe yoMhlaba, okuyinto abahlulekile wukuyenza.
Sebephoxe isizwe iminyaka eminingi ngokwehluleka kwabo ukwenza umsebenzi wokubumba iBafana ibe sesimeni sokunqoba imidlalo yokungena kweyeNdebe yoMhlaba. Uma benonembeza, bekufanele ngabe bayashenxa ezikhundleni, badedele abanye. Uma bengakwenzi lokho, kukubalandeli ukuba bafake ingcindezi ngokuthula, bangalubhadi emidlalweni yeBafana, kuze kuba lezi zikhulu zibeka phansi amandla okuphatha.