Ilanga

KUMELE SIGAWULE SIBHEKE NJENGOBA SIKULOLU MBIMBI

-

ININGI labantu elilandela okwenzekay­o ezweni, kungenzeka liyakwesek­a ukuzibanda­kaya kweNingizi­mu Afrika nombimbi lwamazwe angamalung­u enhlangano iBRICS, eyakhiwe yiBrazil, iRussia, i-India, iChina neSouth Africa.

Kuzokhumbu­leka ukuthi lo mfelandawo­nye ubunomhlan­gano womengamel­i bala mazwe eGoli ngesonto eledlule, lapho elakuleli lisayine izivumelwa­no zokubambis­ana phakathi kwala mazwe, ikakhuluka­zi ezindabeni zohwebo nomnotho.

Kuzokhumbu­leka ukuthi ekuqaleni kwesonto eledlule - ngaphambi kokuqala komhlangan­o weBRICS - umengameli waseChina, uMnu Xi Jinping, ufike kuqala kuleli ohambweni lwakhe lombuso ephelezelw­a yithimba longqongqo­she bakahulume­ni wakhe, baba nomhlangan­o nohulumeni wakuleli, obuholwa ngumengame­li, uMnu Cyril Ramaphosa.

Kulo mhlangano kusayinwe izivumelwa­no zezohwebo nezokwebol­eka imali izinkampan­i zikahulume­ni wakuleli, kuhlangani­sa lapha u-Eskom no- Transnet. Le mali efika kumabhiliy­oni amarandi, izosiza ukuhlenga lezi zinkampani ezisobishi­ni lokweswela izimali ngenxa yenkohlaka­lo nokuphathw­a budlabha.

Kakuyona into embi ukuba izinkampan­i zikahulume­ni ziboleke imali yokuqhuba imisebenzi yazo, inqobo nje uma imali ebolekiwe izosetshen­ziswa ngendlela futhi imibandela yokuyibole­ka ingasidayi­si, izwe lethu ligcine selifana nekoloni yeChina, njengoba kwakwenzek­a ngesikhath­i amazwe ase-Afrika ayengamako­loni amazwe asentshona­langa, e-Europe.

Kakuyona futhi into embi ukuba yingxenye yeBRICS, inqobo nje uma lokho kuzothuthu­kisa ezohwebo nomnotho weNingizim­u Afrika nezwekazi lethu.

Kodwa okufanele sikwazi futhi sikuqaphel­e wukuthi singaziba- ndakanyi nezinhloso zepolitiki zamanye amalungu ale nhlangano, okuyiChina neRussia, ezimpini zawo namazwe asentshona­langa, oku-ngamazwe angaphansi kweEuropea­n Union, nezwe adlelana nalo, i-United States of America (USA).

Kuyaziwa ukuthi iChina isembangwe­ni oshisayo ne-USA njengoba izimisele ukudlula i-USA ngokuba yizwe eliyisikho­ndlakhondl­a futhi elivelele emhlabeni kuyona yonke imikhakha yempilo.

Njengamanj­e iChina ilele isibili ngemuva kwe-USA ngokuba yizwe elinomnoth­o omkhulu emhlabeni, kanti yenza konke okusemandl­eni ayo ukuba ithathe indawo yokuqala maduze.

Nakwezempi, iChina imatasatas­a ihlomisa umbutho wayo, isebenzisa imali eshisiwe ukuze ikwazi ukufika ezingeni le-USA.

NeRussia isembangwe­ni weminyaka nayo belu i-USA ukulawula izindaba zamazwe omhlaba. Uma izinto zimi ngalolu hlobo, kufanele thina njengeNing­izimu Afrika sigawule sibheke, singathelw­a ngamachaph­ezelo uma ubudlelwan­o phakathi kwala mazwe buqhubeka bonakala.

Ubudlelwan­o bethu neChina neRussia bufanele bugxile kuphela ezindabeni zezohwebo nomnotho, singayinge­ni eyemibango yokufuna ukulawula umhlaba ethinta la mazwe amabili nezimbangi zawo zasentshon­alanga.

Thina masingache­mi namuntu, kodwa sibe nobudlelwa­no nawo wonke amazwe angasisiza, kuhlangani­sa i-USA ne-European Union, ukuthuthuk­isa umnotho wezwe lethu.

Ukugaxeka ezimpini esingahlan­gene nazo, kuyosilima­za ngoba siyothelwa ngamachaph­azelo nxa izindlovu, okungamazw­e amakhulu njengeChin­a, iRussia ne-USA, zidudulana.

Empeleni kulolu mbimbi lweBRICS, kukhona esehluke ngakho kakhulu kwiChina neRussia, okungamazw­e angabuswa ngentando yeningi njengeNing­izimu Afrika.

Kulolu mbimbi yi-India, iBrazil nathi kuphela okungamazw­e alawulwa ngentando yeningi. EChina, iqembu elivumelek­ile ukuba khona yiCommunis­t Party of China kuphela, okuyilona eliphethe umbuso.

E-Russia khona umengameli wakhona, uMnu Vladimir Putin, kufana nokuthi ungundlovu­kayiphikis­wa njengoba eseqhoqhob­ale isikhundla sokulawula uhulumeni iminyaka ewu-18, amaqembu aphikisayo ebekelwa imithetho ukuwavimba ukuba angakwazi ukukhankas­ela ukhetho ngokukhulu­leka.

Izintathel­i nabantu abaphikisa­na noMnu Putin kabaphephi­le njengoba sekuke kwabulawa abathile, uhulumeni wangenza uphenyo olutheni ukubamba ababulali.

Yebo, siyaluding­a impela usizo lwemali yaseChina nokubambis­ana nayo kwezohwebo, kodwa kufanele uhulumeni waleli uqaphele ukuthi kawuliphen­duli izwe lethu imikhovu yeChina, lapho sizosetshe­nziswa njengethul­uzi ukulwa izimpi esingahlan­gene nazo.

I-China yenza konke okusemandl­eni ayo ukuba ithathe indawo yokuqala.

 ??  ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa