Uhlasela noma ngubani umuzwa wokuzibulala DKT NHLAKANIPHO GUMEDE
EMASONTWENI edlule sikhulume kakhulu ngokuthi umuntu kumele azibambele mathuba impilo yakhe. Sibuye saqhakambisa ukuvikelwa kwezifo kunokuzelapha.
Nokho sikuvezile ukuthi kuyenzeka kube nzima ukuvikela ezinye izifo. Yingakho-ke kuyintokozo kimina ukuba ngiqhubeke ngixhumane nani kule ngosi yanamhlanje ngenjongo yokuba sabelane ngolwazi ngezempilo.
Usuku lomhla ka-10 kuMandulo - September) wusuku olugujwa umhlaba wonke jikelele njengolokuqwashisa ngesifo sokuzibulala ( suicide).
Kamuva nje sike safunda ngoSolwazi Bongani Mayosi okusolakale sengathi uzibulele ngenxa yokucindezeleka ( depression). Uma siqaphela uSolwazi Mayosi ubengumuntu ophumelele empilweni, enomndeni, abangani, kanti bebebaningi abantu abebefisa ukufana naye. Lokhu-ke kuyasikhumbuza ukuthi isifo lesi sokuzibulala singahlasela noma ngabe wubani, akukhathalekile ukuthi ungubani ngokwezinga lempilo, unani futhi uvelaphi.
Kubuhlungu ukufa komuntu kade egula, kumbe ethole ingozi yemoto, ebulewe noma-ke eshonile singazi ukuthi kwenzekeni. Kodwa kuba yindida ngempela uma kutholakale umuntu esezibulele.
Abasele emuva baba nemibuzo yokuthi ngabe kukhona yini okubi abakwenzile, abanye bezisola ngezindlela ezahlukahlukene. Isibalo sabantu abazibulalayo lapha eNingizimu Afrika siyethusa kakhulu.
Nakuba kunjalo kodwa ezibalweni zomhlaba elakuleli kalikho emazweni angu-50 ahamba phambili ngokuzibulala kwabantu. Noma kunjalo umuntu oyedwa nje ozibulalayo wenza ukuthi izwe likhathazeke.
NgokweSouth Africa Depression and Anxiety Group (SADAG), bangu-23 abantu abashona ngokuzibulala njalo ngosuku kuleli.
Okuxake kakhulu wukuthi abangu-460 bazama ukuzibulala ngezindlela ezahlukahlukene. Baningi abantu abesabayo ukukhuluma ngalesi sihloko. Abanye noma bengesabi kodwa kabazi ukuthi bazobikela bani, nini futhi bathini. Lesi yisona isizathu esenza sikhulume ngalolu daba namhlanje. Ocwaningweni olwenziwe ngo2012, kuvele ukuthi kubantu abasha abaneminyaka ephakathi kuka-15 no-25 ubudala, ukuzibulala kube ngokwesine uma kubhekwa imbangela yokushona kwentsha kulowaya nyaka.
Kuwo wodwa nje u-2012, bangu-1665 abantu abasha abazibulele. KUBANGWA YINI UKUBA ABANTU BAZE BAZIBULALE?
Ukucindezeleka (depression): lesi yisimo lapho umuntu ezizwa engenalo ithemba futhi engazi ukuthi angasizakala kanjani, kujwayelekile ukuba lowo muntu angasiboni isizathu sokuphila.
Uphuzo oludakayo nezidakamizwa: kunobuhlobo obukhulu nokucindezeleka, ayanda amathuba okuba umuntu ophuzayo noma osebenzisa izidakamizwa azibulale uma ngabe enokucindezeleka.
Sonke siyazi ukuthi umuntu osesuthi usuke engasazithathi izinqumo ngendlela abengazithatha ngayo uma engadakiwe.
Ukuxhashazwa noma ukuhlanjalazwa ikakhulukazi kubantwana ezikoleni.
Kukhona-ke nalokhu okwenziwa ngabantu ukuba bazizwise ubuhlungu, kuvamise kakhulu ukuba bazisike esihlakaleni, lokhu kakusiyona indlela elungile ukuthoba isimo somntwana.
Sizokhumbula ukuthi laba bantu abakulesi simo bazizwa bebodwa futhi kungekho umuntu oqondayo ngesimo sabo. Basuke befuna indlela elula futhi esheshayo yokuhlukana nezinkinga zabo. ABANTU ABASENGCUPHENI YOKUZIBULALA YILABA:-
Uma sebeke bakuzama ngaphambilini. Uma kunomlando wokuzibulala emndenini noma wokucindezeleka. Abantu abaphuza ngokweqile nabasebenzisa izidakamizwa. Umntwana ohlukumezekile noma odlwenguliwe. Umntwana onesifo esiyimbelesela. Umntwana onesifo somqondo noma okhubazekile. Umntwana ovela emndenini ongezwani, njalonjalo.
NAZI IZIMPAWU OKUMELE SIZIGADE KUMUNTU ONGAZIBULALA:
Mhlawumbe usuke wezwa ngaphambilini ukuthi umuntu odlala ngokuthi uzozibulala, akwenzeki ukuba agcine ezibulalile. Ngicela ukukwazisa ukuthi lokhu kakusilo iqiniso.
Empeleni ebantwini abakhuluma ngokuzibulala kujwayelekile ukuba bagcine sebezamile. Bangaphezulu kuka-75% abantu abakhuluma nabazwakalisa ukuthi bazozibulala, ngaphambi kokuba bazibulale. Konke lokhu kusho ukuthi kumele sibathathele izinyathelo ezinqala bonke abantu abanezimpawu zokuzibulala. MASIGADE LABAKE:-
Umuntu okhuluma kakhulu ngokuzibulala, noma adlale ngokuthi uzozibulala.
Umuntu othanda ukuhlala eyedwa, angabi namalungu omndeni noma abangani, ongazithandi, ongazethembi, ongenathemba nje ngempilo, umuntu ozibona engabalulekile empilweni futhi ongasiboni isizathu sokuphila.
Umuntu owenza izinto sengathi ulungiselela ukushona, opha abangani noma amalungu omndeni izinto zakhe azikhonzile.
Abanye baze bavalelise ngisho nokuvalelisa.
Abantu abahlala bezibona izici. Abakholwa wukuthi akukho abakwenzayo okulungayo, abazibona bengezinto zalutho. Lokhu kungaba wuphawu lokuthi bacabanga ukuzibulala.
Abanye bashintsha ububona, umuntu abe nolaka, asheshe ukucasuka, alahlekelwe abangani, ekubeni kade ewumuntu wabantu.
Kuvamisile futhi ukuba umuntu noma kade eyigcokama kodwa avele aziyekelele nje, angabe esageza, angazithandi.
Abanye bayaye benze izinto esizithatha njengeziyingozi, uthole ukuthi kabenqeni ukuphuza nje bese beyashayela, benze ucansi olungavikelekile noma baqale basebenzise izidakamizwa.
Kuyenzeka ukuba abanye bathande ukubhala izinkondlo ngokufa, noma babhale imibiko kamakhalekhukhwini ngokufa abanye baze badwebe izithombe ngokuzibulala.
Ngicela ugade lo okade enazo zonke izimpawu ze- depression bese isigubhukane usewumuntu ohlekayo ongenankinga futhi ohlezi eneme. Lokhu kungasho ukuthi usehlele ngisho usuku lokwenza lo mhlola.
SINGABASIZA KANJANI? uma umngani noma ilungu lomndeni likuxoxela ngokuthi licabanga ukuzibulala noma ngabe kade nifungile ukuthi ngeke utshele muntu.
UMA KUWUKUTHI NGUWENA OZIZWA NGATHI UFUNA UKUZIBULALA NGICELA WENZE LOKHU:-
Tshela umuntu kungaba uthisha, umngani, noma umzali. Ungashayela inombolo yeSADAG ethi: 0800 567567 noma uthumele iSMS ku-31393 kusukela ngo-8 ekuseni kuze kushaye u-8 wasebusuku.
Yenza isiqiniseko sokuthi kawuhlali wedwa.
Ungaphuzi uphuzo oludakayo, ungazisebenzisi izidakamizwa.
Gcina izithombe zabantu obathandayo eduzane kwakho ngaso sonke isikhathi.
Chitha isikhathi esiningi nabangani nomndeni wakho.
Cela abakwenu ukuba bengabeki obala amaphilisi, imimese, izintambo, isibhamu noma ngabe yini ongacabangela kuyona ukuyisebenzisa ukuzibulala.
Ngethemba ukuthi sizokwazi ukubona izimpawu ezibalulekile futhi ezinganciphisa amathuba abantu okuba bathathe impilo yabo.
Akumele ngabe isifo sokuzibulala siyimfihlo. Kumele sikhulume ngalolu daba noma ngabe yikuphi lapho esithola khona ithuba. Lokhu kungalekelela abantu abaningi kakhulu.
Ulwazi ngokuzibulala lutholakala kwi-website yakwaSADAG kwazise inenombolo engasebenziswa ngabantu ukuthola usizo.
Uma ufisa siluleke ngesinye isihloko ngezempilo ungasibhalela kwi-email ethi: admin@ drgumede.com.