Kungase kumshubele othuke umengameli
Udaba luzobikwa nakwiSouth African Human Rights Commission
ANGASE azithole esotakwini owomdabu waseNdiya obize uMengameli waseNingizimu Afrika, uMnu Cyril Ramaphosa, ngekhafula.
Kubikwa ukuthi uMnu Kessie Nair, obeyisiboshwa futhi oke waba yikhansela, uthe uzimisele ngokubhadla ejele ngokubiza umengameli ngaleli gama.
Ngokwe- video esisabalele ezinkundleni zokuxhumana uMnu Nair ayifake ngoLwesibili, uzwakala ebiza umengameli ngekhafula, eveze nokuthi kumele athweswe amacala okuqola leli lizwe, elokulicindezela, wukuvukela umbuso, wukuba wumnyombo wamacala amaningi ahlukene kuleli, yizinga eliphansi lezempilo nezinga lokuntula kwabantu.
Embhalweni wakhe enkundleni yokuxhumana iFacebook, uMnu Nair uthe ufuna ukuba semlandweni wokuba ngowokuqala nowokugcina ukubiza umengameli ngaleli gama elicwasa ngokwebala.
Uthe usekufezile abekufisa, manje usekulungele ukufa. Ekhuluma ngalokhu kweminye imithombo yezindaba, uMnu Nair - okuthiwa ubengakhombisi ukuzisola - uthe akufakile kule nkundla kungenxa yokukhathazeka ngesimo saleli lizwe.
Kuthiwa uthe akaboni ukuthi akubhalile kule nkundla kungadala uqhekeko phakathi kwamaNdiya nabampisholo.
Uthe akaboni ukuthi inkulumo yakhe imumethe ubandlululo kodwa ufuna ukubeka umbono ozwakalayo futhi uzimisele ngokubhekana nakho konke okungase kulandele emuva kwayo.
Wengeze ngokuthi uma izwe libona ukuthi uphambukile ngombono wakhe, uzokwamukela lokho. Uthe umndeni wakhe ukhathazekile ngalo mbhalo wakhe, ikakhulukazi indodakazi yakhe.
Okhulumela uMnu Ramaphosa, uNkk Khusela Diko, uthe akaboni kufanele le nkulumo kaMnu Nair ithathelwe phezulu.
Uthe kuyacaca ukuthi uMnu Nair akaphilile ngakho kakumele anakwe.
"Akushoyo ngomengameli kucacisa ngokusobala ukuthi kukhona okungahambi kahle, uzifunela ukugqama ngokuziphatha kwakhe," kusho yena.
Uthe akaboni ukuthi lo mbono umele izinkumbi zabantu baseNingizimu Afrika abasebenza ngokuzikhandla ukuzama ukubumba leli lizwe.
Unxuse umndeni nabangani bakaMnu Nair ukuba bameseke ngayo yonke indlela ayidingayo.
Isenzo sikaMnu Nair sinenge, sathunuka abantu abaningi.
INkatha Freedom Party (IFP) ngomlomo womkhulumeli wayo, uMnu Mkhuleko Hlengwa, ithe lesi senzo kasamukelekile, sihlukanisa futhi sithunaza abantu sinjalo nje, simumethe inhlese yokucwasa.
"INingizimu Afrika yakhiwe ngamasiko, amahlelo, yizinhlanga, yizinkolo nemiphakathi eyahlukene, phakathi kwakho konke okungekho okubaluleke kangcono kunokunye.
"Amandla ethu ancike ekubumbaneni kwethu. Imikhuba kaMnu Nair ikhumuza izisekelo zobumbano esikholelwa kulona njengezwe, iyaphikisana nanezimiso ezikumthethosisekelo wezwe. Sizwile nokuthi amaphoyisa azolulandela lolu daba futhi luzobikwa nakwiSouth African Human Rights Commission," kusho uMnu Hlengwa esitatimendeni esithunyelelwe abezindaba.
Le video nombhalo kaMnu Nair kuvela nje, kusanda kusabalala enye kasomabhizinisi, uMnu Adam Catzavels, naye ezwakala esebenzisa lona leli gama lokubandlulula.
Omunye kube nguthisha, uDanielle de Bruyn, ogcine ngokusula eWestville Girls High School emuva kokusolwa ngakho ukuse-