KUBUNGAZWE AMAGALELO ENKOSI ULANGALIBALELE
IFANISWE noMose waseBhayibhelini iNkosi yesizwe samaHlubi uLangalibale Hadebe, ethathwa njengombumbi wesizwe samaHlubi emcimbini wokukhunjulwa kwayo neqhaza layo.
Lo mcimbi ububanjelwe esigodlweni seNkosi Muziwenkosi ‘Langalibalele 11’ Hadebe eMadlangeni, eMtshezi ngoMgqibelo.
Umcimbi ubuhanjelwe ngabaholi bemikhakha eyahlukene, kanti izintombi, omama namabutho bebehlobe ngemvulo yesintu.
Umcimbi ubuye wahlotshiswa ngemvunulo yesizwe samaSwazi, njengoba abefike ngebhasi njengoba iNkosi Langalibalele yokuqala, yayikade iganwe ebukhosini bakwaDlamini, kanti futhi nenkosi ebusa lesi sizwe, iganwe khona ebukhosini bakwaDlamini khona kuleliya lizwe.
INkosi Langalibalele yokuqala ifaniswa noMose owahola abantwana bakwa-Israel eyobafaka eKhenani kodwa yena wagcina engafikanga.
Nayo inkosi yalwela amalungelo alesi sizwe kwaze kwaba iyadingiswa esizweni sayo, yaquliswa amacala enkantolo yaseMgungundlovu yaphetha ngokuboshelwa ejele iRobben Island.
Yahlala iminyaka ewu-13 kuleli jele kwaze kwaba iyadedelwa ngemuva kokuba uMfundisi Jonh Colenso ebhalele indlovukazi yamaNgisi,
eyazisa ukuthi kwaba nobudedengu iboshwa futhi yaboshelwa ukulwela umhlaba wayo. INkosi Langalibalele yahola impi yakwaBhulihawu.
Le mpi yayiphakathi kwamaNgisi namaHlubi.
Kuvele ukuthi maningi amaNgisi asala ezintabeni zasoKhahlamba ngenkathi ibambene. Umcimbi wangoMgqibelo ubuhanjelwe ngabaholi abehlukene, okubalwa kubona nowayengumengameli waseBotswana, uMnu Ian Khama okuyila
Ngokusho kukaMnu Ndabenhle Hadebe oyimbongi yesizwe samaHlubi, uthi lona wumcimbi waminyaka yonke.
“Sibungaza amagalelo neqhaza leNkosi yethu eyadingiswa ngomhla ka-11 kuLwezi (November) 1873.
“Lapha sibungaza inkosi eyabumba isizwe.
“Ngikhuluma nje ilokishi laseKapa elaziwa ngokuthi iKwaLanga, laqanjwa ngayo inkosi njengoba yafika kuleya ndawo yakhanda isizwe. Isizwe samaHlubi sisabalele ezindaweni ezahlukene zezwe.
“Ngiyafisa ukukucacisa ukuthi akulona iqiniso okukhulunywa ngamaHlubi atholakala e-Eastern Cape. Abadukisa umlando bayaye bethi afudukela kuleya ndawo ngoba ebalekela iLembe elaliphume umkhankaso wokudla izizwe ngenhloso yokukhanda isizwe esisodwa.
“AmaHlubi ahamba noMpangazitha owayesembangweni wobukhosana nomfowabo uMthimkhulu bezalwa nguBhungane. Nokho-ke inkosi ebusayo manje isemkhankasweni wokubumba isizwe samaHlubi ukuba sibe munye,” kusho uMnu Hadebe.
INkosi Hadebe yethule inkulumo yayo ngomlomo wendodakazi yayo, uZibuyile Hadebe, eveze ukuthi ikhathazekile ngokuthi uhulumeni wentando yeningi usaqhubeka nezinqumo ezenziwa wuhulumeni wamaBhunu, owashicilela ukuthi lonke izwe laKwaZulu-Natal lingaphansi kwesandla esisodwa.
“Sasinethemba lokuthi uhulumeni wentando yeningi uzosilungisa isimo ukuze kubuyiselwe izinto ngononina bazo. Umhlaba wethu wanikwa abantu okungafanele bawuphathe.
“Okukhulu manje wukuba sibumbe isizwe samaHlubi kuzona zonke izingxenye zomhlaba lapho etholakala khona,” kusho inkosi ngenkulumo ebhalwe phansi.