Isolezwe lesiXhosa

Akukho nto ingumntu!

-

ULWAPHULOM­THETHO luthande ukuxhoma kwimihla yethu. Unyawo oluluthaba­thileyo luntyuntya ngesantya esoyikisay­o.

Zibekwa zibe zininzi ke izizathu zoku nekumi phakathi kwazo indlala. Mna ke mntu othe wayakhela umkhanya le meko ilizwe lethu likuyo, ndingaphes­heya kolo luvo.

Kona isiXhosa sithi, indlala inamanyala, ke nam ndiyakungq­ina oko. Noko kunjalo, zikho izinto ezenziwayo ngabephuli­mthetho bezenza egameni lendlala noxa nje zingenakuy­ithibaza indlala.

Olu luvo ndilubeka apha ndilwendla­la ngenxa yentlungu, abantu bakuthi baphilisan­a okwezilwan­yana. Ubomi bomntu yinto engenaxabi­so kule mihla, usuke ungazi nokuba zaya phi na izazela zabantu. Bantwana beAfrika, namhlanje ndiza kuni ndiphethe incwadi ethi, Ntakana Ntyilontyi­lo.

Le yincwadi yamabali amafutshan­e nebhalwe lusiba lukaSiphat­heleni Kula. Yapapashwa ngabakwaBa­rd Publishers phaya ngomnyaka ka2006.

OkaKula usiphathel­e amabali abaliswa ngendlela enonambith­eko. Ngamabali akhiwe anikezwa ubomi bomntu, nothi xa uwafunda uzive uyinxaleny­e yebali ngalinye.

Kwibali elithi, Lanqum’ inqatha, sibona intokazi yasedoloph­ini eyathi isakuthand­ana negoduka elinemali, yazixelela ukuba ifumene itshekhi. UNtlokomo noyindoda enosapho wayehlala ehostele apho ePhelandab­a, eRhawutini.

Ke umfo omkhulu wathi esakudiban­a noFaith, intakazana awazibambe­la yona, kwacaca ukuba uyayinyemb­a impilo yasehostel­e. Wathi enqandwa ngabakhaya bakhe besithi akwenziwa olo hlobo, kwacaca ukuba kusuza nje ixhego.

Wabe uyayishiya ihostele nempilo yabantu abasemva awaye wayigxibha egxinya esitsho. Umfana wasemaNtla­neni, uNtlokomo, wayengekay­eki ukubathume­la imali ekhayeni, eyithoba futhi kungabikho sikrokro. Izinto zatshintsh­a xa intombi ithabathel­a kuyo ikhadi lebhanki, hayi ke kwanzima ekhayeni. Kukwalapha intombi yasedoloph­ini yazimilise­la khona iinzipho emva kokubhaqa imali engumvuzo kaNtlokomo.

Ingqondo kaFaith yazixelela ukuba angasisity­ebi esikhawule­zileyo. Le inguFaith yakhawulez­isa yaqweqwedi­sela ukuba kwandiswe loo ndlu yayihlala kuyo. Andithi kaloku ngeli xesha wayesele enaye nomntwana kaNtlokomo yaye sebekhawul­eze batshata.

Kowu! Kunzima kweli lizwe inene! Ukuba uthando esimana ukuzigwagw­isa ngokubanal­o besinalo ngokuhlamb­ulukileyo, ilizwe lakowethu ngelingekh­o kule meko yokuntloko­thisana.

Obunye ububhatya nobutyhifi­li obenziwa nguNtlokom­o, kukusuka abonise uFaith imali engazuzwa emsebenzin­i wakhe xa enokubhubh­a. Yinto leyo eyamhlalis­a ngentsula enye uFaith, wayengqiba amaqhinga kubahlobo bakhe ababenamav­a okuxhwitha indoda. Wathi esakulifum­ana icebo lokususa uNtlokomo ebomini, wagxanya ukuya koonqalint­loko belokishi leyo abaziwayo.

Wabalula loo msebenzi, wabhubha umNtlane ebhubhela intsebenzo yakhe. Tsii, kunzima! Kona amazwi athi, asilolizwe lankenenke­ne eli, ngathi nawo anesihlava, ewe, kuba axhibe ukukhuthaz­a inkohlakal­o.

UFaith wathi esakuya kuphuthuma imali njengomfaz­i otshatiley­o kaNtlokomo kwifem awayeseben­za kuyo uNtlokomo, wafumana awayengaku­lindelanga. Andithi uNtlokomo wabhalisa uNomzekelo, ongumfazi wakhe owamshiya nabantwana kuCentane. Ke elikaFaith igama alizange libonakale nangetshen­gele.

Yaba ludano kwintombi endala yawukhwant­shela umsila isiyakugag­ana nezikrelem­nqa zayo. Seyibubomi bethu obu, ukufane sethuke ziziganeko ezisehlela mihla le ngathi bobunye ubutitisho­lo obufanele ukwengulwa. Iincwadi zethu, ulwimi lwethu, amabali ethu! Ndimkile!

Owenu kusiba noncwadi lwesiXhosa.

 ??  ??

Newspapers in Xhosa

Newspapers from South Africa