Izitolo nezipaza zethu ziwumgogodla womnotho
SIKHULA NGOMNOTHO
IZITOLO nezipaza zilinganiselwa ku-100 000 emalokishini nasemakhaya ahlukene eNingizimu Afrika.
Lezi zitolo nezipaza zidayisa igilosa engalinganiselwa ku-R40 billion ngonyaka. Kule mali, uR30 billion ukhokhela impahla abanikazi bezipaza abayithenga kumawholesalers.
Lokhu kusho ukuthi abanikazi bezipaza babelana uR10 billion noma uR10 000 isitolo ngasinye ngenyanga.
Zizonke izitolo kulelizidayisa igilosa elinganiselwa kuR500 billion ngonyaka.
Lokhu kusho ukuthi izitolo nezipaza emalokishini nasemakhaya zabelana ngo-10% kuphela kule mboni.Abantu bathenga ezitolo nasezipaza ngoba ziseduze futhi zisiza uma kukhona okuphelayo lingakapheli isonto noma inyanga yokuyogilosa edolobheni.Ziningi izizathuezenza abantu bakhethe ukuthenga edolobheni kunokuthenga ezitolo eziseduze. Eqhulwini amanani aphezulu nokungatholi zonke izinto ngosayizi ababafunayo kulezi zitolo.
Ngaphandle nje kwamanani izitolo ezinkulu ziyakhangisa ziphinde zibe nendali masonto onke ziheha abathengi. Izaphulelo akulona ulimi olukhulunywayo ezitolo zabantu nasezipaza, ayiphathwa eyokukhangisa khona. Akwethusi-ke ukuthi abantu bakhetha izitolo ezinamagama nezisedolobheni kunokuthenga ezipaza. Eqinisweni izipaza ziyasemukela lesi simo ngaphandle kokuzabalaza.
Lokhu ngikusho ngoba kule minyaka cishe eyishumi edlule kufike abantu bakwamanye amazwe bashintsha indlela izipaza ezisebenza ngayo.
Abantu bayakwazi manje ukuthenga igilosa ezipaza nasezitolo zasemakhaya ngoba zikhona izimpahla. Lokhu kuyacacisa ukuthi inkinga bekungekhona ukuthi abantu ababadingi osayizi abakhulu kepha yibona abebengekho.
Okubuhlungu wukuthi abokufika sebezithathile izitolo basiphuca namakhasimende. Lokhu kwenzeke sibhekile futhi sangenza lutho.
Sihlulwa yini ukwenza abakwenzayo?Kufanele sizibuze ukuthi kungani amakhasimende engathengi kithina.
Kuyiqiniso ukuthi sidinga ukushintsha indlela yokwenza ukuze sibe nethuba lokwenza kangcono. Kodwa ngabe siyazi ukuthi kufanele sishintshephi? Kulula, asiqale ngokwazisa amakhasimende ethu, siwaphathe kahle ngoba asiyilutho isitolo ngaphandle kwamakhasimende. Okwesibili asisebenzise amandla esinawo. Asilungise la kuqala, kuyiphutha ukucabanga ukuthi singaphumelela singabambisene.
Kunzima noma akwenzeki ukuthi ibhizinisi lidlondlobale ngaphandle kokufakwa kwemali noma ukuthenga ngesikweleti. Akuphi-ke la mandla engikhuluma ngawo? Lo R30 billion ophelela kumawholesalers uncike kuzona izitolo nezipaza zethu. Amawholesalers awayilutho ngaphandle kwezitolo nezipaza.
Okokuqala kufanele sikhulume nama-wholesalers asinike izaphulelo uma sithenga ndawonye. Singazivulela nawethu amawholesalers azosebenzela ukuthuthukisa thina. Okwesibili kufanele sixoxe ngokuthola izimpahla bese sikhokha emuva kwesikhathi.
Singalindela ukuthi leli phuzu lesibili ngeke liphumelele ngokushesha kodwa kufanele kube yinto esixoxela phezu kwayo ukuya phambili. Izitolo ezinkulu ezisemadolobheni zithola impahla ngaphandle kokukhokha zize zikhokhe emuva kwezinyanga ezimbili noma ezintathu sezidayisile.
Cabanga nje uma nezitolo zethu zingaba nohlelo olufanayo, okungenani zikhokhele impahla emuva kwenyanga.
Okuhle ngaloluhlelo ukuthi alunayo inzalo, akufani nokuboleka imali ezalayo ukuze uthenge impahla ngoba inzalo igcina idle inzuzo.
Angibuyele ephuzwini lamakhasimende ngoba libaluleke kakhulu. Amakhasimende yiwona aphethe ibhizinisi ngakho kufanele siwahloniphe, siwakhothamele uma kuphoqa.
Akufanele ukuthi kube umqansa ukwenza lokhu ezitolo zasemakhaya nezipaza ngoba iningi lamakhasimende siyawazi. Okusemqoka ukukhumbula ukuthi ibhizinisi yilona elidinga amakhasimende, uma amakhasimende engaphathekile kahle ayakwazi ukuya kwesinye isitolo. Awazizwe ebalulekile amakhasimende uma engena noma ephuma esitolo sakho. Kugweme ukushodelwa izinto eziyizidingo zamakhasimende, uma kwenzekile xolisa kuwona uthembise ukulungisa isimo ngokushesha.
Kuningi kakhulu okumele sikulungise ngezitolo nezipaza zethu ukuze sibuyise amakhasimende.
Kula masonto ambalwa ezayo sizoba nemihlangano yabanikazi bezipaza nezitolo isifunda sonke ukuze size nohlelo oluzosiqhubela phambili.
Sishayele ukuze uthole imininingwane. Hheshe!
Sithinte kule-email address umnotho@ ubuntuwealth.co.za noma usishayele ku-031 829 5820. Thumela uWhatsApp ku-072 178 2482.