Ziletha ithemba izinguquko ezithathwe yiCaf ngempelasonto
KUSASA SABC1 - Soccer - Carling Black Label Cup - Kaizer Chiefs v Orlando Pirates, 3pm
SS1 - Rugby - Vodacom Super Rugby - Semi Final - Crusaders v Chiefs, 9am Emirates Lions v Hurricanes, 2pm Currie Cup Premier Division - Xerox Golden Lions v Tafel Lager Griquas, 11.45am
Cell C Sharks v Steval Pumas, 4.45pm
SS2 - Cricket - Test Series - England v South Africa 3rd Test, 11am
SS3 - Soccer - Emirates Cup - Sevilla v Leipzig, 2.50pm Arsenal v Benfica, 5.10pm SS5 - Golf - European Tour - Porsche European, 1pm
PGA Tour - RBC Canadian Open, 7pm
SS6 - Motorsport - F1 Pirelli Magyar Nagyadij Qualifying,1pm
SS7 - Swimming - Fina World Championship, 9am KUSASA SS1 - Golf - Currie Cup - Premier Division - Toyota Free State Cheetahs v DHL Western Province, 2.15pm
SS2 - Cricket - Test Series - England v South Africa 3rd Test, 11am
SS3 - Soccer - Emirates Cup - Benfica v Leipzig, 2.50pm Arsenal v Sevilla, 5.10pm SS5 - Golf - PGA Tour - RBC Canadian Open, 7pm
SS6 - Motorsport - F1 Pirelli Magyar Nagydij GP Main Race, 12.30pm
SS7 - Swimming - Fina World Championship, 9am
Golf - European Tour - Porsche European Open, 12.30pm
IZINQUMO ezithathwe yinhlangano eyengamele ibhola e-Afrika i-Confederation of African Football (Caf) ngempelasonto ziletha ithemba lenqubekela phambili enkulu kuleli lizwekazi lethu ebelisalele emuva ngezinto eziningi uma kukhulunywa ngekhalenda lebhola lamazwe omhlaba.
Lezi zinguquko abanye bethu kade babekhala ngazo ngenxa yokuklinyeka kwamaqembu esizwe amazwe ase-Afrika kanye namaqembu akhona, ikakhulukazi lawo adlala emiqhudelwaneni engaphansi kwayo i-Caf.
Umengameli ophathe i-Caf iminyaka ecela kwengu 30 u-Issa Hayatou nguye nethimba lakhe ebebebukeka belubambezela lolu shintsho oluqhamuke kungakapheli sikhathi esingakanani egudluziwe uHayatou okhethweni olubanjwe ngasekuqaleni kwalo nyaka.
Lolu shintsho angiluncomi kuphela ngoba ngibona luzovuna kakhulu amaqembu neqembu lesizwe lakuleli kodwa ngiluncoma ngoba namanye amazwe ase-Afrika azosizakala ngalo. Konke kuzoncika ekuthini ososeshini bamanye amazwe aseAfrika balwamukele ngokuthi bahambisane nalo ngokuthi ahlele amakhalenda amasizini abo ukuze angashayisani nalena esiphasiswe i-Caf. Lokhu ngeke kube lula kwamanye amazwe abengakaze aguquke ekuthini isizini yebhola lawo iqala ngoJanuwari ivalwe ngoDisemba njengoba kwakunjalo nakuleli ngaphambi kokuba kusungulwe iPremier Soccer League (PSL) ngo 1996. Nakuwo lawo afana nelakuleli izinhlangano ezifana ne-PSL zihlalelwe omkhulu umsebenzi wokuhlela imidlalo engashayisani neye-Caf.
Okwenziwe i-Caf ngempelasonto ngukuthi imiqhudelwano emikhulu engaphansi kwayo ebandakanya ne-Africa Cup of Nations (Afcon) isizodlalwa ngoJuni kuya kuJulayi bese kuthi amasizini e-African Champions League neConfederation Cup aqale ngoAgasti aphothulwe ngoMeyi.
La kungangabazeki khona ukuthi kutshikiza umsila ngalesi sinqumo se-Caf kukubaphathi bebhola lakuleli nabaqeqeshi bamaqembu ebhola lakhona ebebehlala bekhihla esingapheli isililo ngokuphambana kwamasizini ebhola le-Caf neyebhola lakuleli.
Lolu shintsho sibheke ukuthi lube nomthelela omuhle, ikakhulukazi emiphumeleni yamaqembu ePSL emiqhudelwaneni yase-Afrika nakwiBafana Bafana emidlalweni yayo yamazwe omhlaba. Konke kuyoncika ekuhlelweni kwemidlalo yalapha ekhaya nokwesekwa kwamaqembu akuleli adlala kweye-Caf. Esinye isinqumo esithathwe yi-Caf emihlanganweni yangeledlule ukwandisa isibalo samazwe azodlala kwi-Afcon sisuka ku-16 saya ku-24. Lokhu kuhle ngoba kuzonika namazwe esingakaze siwabone edlala kulo mqhudelwano ithuba lokungena kuwo. Ihlazo elingavela elokuthi amazwe aseAfrika amakhulu ngokomnotho nangomlando webhola afana neNigeria neNingizimu Afrika angabonakali kulo mqhudelwano yize iCaf isiwenzele umsebenzi olula kangaka.
Leli hlazo lalabmazwe belingabekezeleleki nangesikhathi amazwe esengu-16 kodwa uma ephinde engabonakali womabili kulo mqhudelwano njengoba sekuke kwenzeka phambili kuyosho ihlazo eliphindwe kaninginingi. Nokho ngoba yibhola leli esikhuluma ngalo ihlazo elifana nalelo ngeke sifunge sigomele sithi alisobe liphinde livele. Lesi sibalo esisha samaqembu azodlala ku-Afcon sihle ngoba sizoqala kulo mqhudelwano ka-2019 ozoba seCameroon, okuyinto enikeza neqembu likaStuart Baxter elihle ithuba njengoba evele eqale kahle kweyokuhlungela le midlalo beshaya iNigeria esibayeni sayo ngo 2-0 ngoJuni.
Empeleni nje uBaxter ubusiswe ngokuningi kulezi zinsuku njengoba iqembu lakhe libukeka lilihle ngendlela engavamile njengoba nendlela ebheke emqhudelwaneni weNdebe yoMhlaba eRussia ngonyaka ozayo ithembisa. Ngithi iyathembisa ngenxa yokumethemba uBaxter neqembu lakhe elinabadlali ababukhali.
La ngibona khona isinqumo se-Caf sizoqeda amahlathi kusemaqenjini akuleli ePSL abengayizwa kahle eyokudlala emiqudelwaneni ye-Caf. Amanye amaqembu amakhulu akuleli kubandakanya oKaizer Chiefs noBidvest Wits abehamba phambili ekuhlabeni ikhalenda le-Caf bekhala ngokuthi alibasizi ekuhleleni kahle izinto zabo uma bedlala kuyo njengoba iphambene neye-PSL.
Manje awesezukuba khona lawo mahlathi, ongathandi ukudlala into ebonakalayo kule miqhudelwano ngenxa yezizathu zakhe usezohlala obala. Empeleni bekukhona nokucasha ngesithupha ngoba amanye amaqembu akuleli afana no-Orlando Pirates, Mamelodi Sundowns kanye neSuperSport United bakhombisile ukuthi uma uqonde ukudlala kuyadlaleka futhi uwine nje kahle kule miqhudelwano ye-Caf.
Elinye ihlathi eligawulwe yi-Caf ngalesi sinqumo sayo yilelo lamaqembu ase-Europe abagweva nabadlali bamaqembu ase-Afrika uma kufanele bazodlala kwiAfcon. Lamaqembu abefaka enkulu ingcindezi kubadlali ukuthi bangayihhoyi eyalo mqhudelwano ngenxa yokuthi ubuthushuka ngoJanuwari ngesikhathi wona elwela izinto ezahlukene kumaligi akhona.
Isinqumo se-Caf sikuqeda nya lokho ngoba ngesikhathi osekuzodlalwa ngaso i-Afcon amazwe amaningi ebhola elikhulu lase-Europe asuke evalile. Lokhu kumele kukhulise idumela le-Afcon njengoba kuzolindeleka ukuthi bonke abadlali bamazwe ase-Afrika bangabi nazaba zokushalazela lo mqhudelwano.
Oshalazayo uyobe usikhombisa ngokucacileyo manje ukuthi ulizonda kanjani izwe nezwekazi lakhe. I-Afcon yango 2019 eCameroon yiyo okumele isihlahlele indlela isikhombise ukuthi izinqumo ze-Caf zibe noguquko olungakanani.
ICameroon ngelinye lamazwe okufanele ukuthi lihleka lodwa ngesinqumo se-Caf njengoba lashayeka ekuqaleni kwalo nyaka liwina i-Afcon ngeqembu eyayingahlosile ukudlala ngalo ngenxa yokuthi inqwaba yezihlabani zayo azizange ziwuhambele lo mqhudelwano zivinjwa ukushayisana kwawo nesizini yamaqembu amakhulu ase-Europe. Kuphelile-ke lokho manje.