Maliqhakanjiswe iqhaza lamakhosikazi emakhaya
IGAMENXE inyanga yamakhosikazi. Ngiyibiza kanjalo njengoba yayiqalwe ibizwa kanjalo. Sebebaningi abayibiza ngenyanga yabesifazane le nyanga. Kunomehluko omkhulu phakathi kowesifazane nenkosikazi. Inkosikazi igama elikhulu elisho inkosi + azi. Isakhi “azi” sichaza owesifazane. Inkosikazi yinkosi yesifazane ekhaya. NgokwesiZulu inkosikazi yile eyasina kuqala esithenjini. Iba yinye inkosikazi. Namhlanje bonke abesifazane abaganile babizwa ngamakhosikazi. Kuze kubizwe ngisho abangagcagcanga kuthiwe bangamakhosikazi.
Inkulu indawo neqhaza lenkosikazi ekhaya. Yiyona eyihlo lomnumzane. Ikhulisa izingane ngendlela igade nawozakwabo ukuthi abaphazami yini. Ifundisa ozakwabo impilo yekhaya. Nayo yayifundiswa ngawonina eyafikela kubo. Yasina yaqeda yangaba inkosikazi kodwa yaba umlobokazi. Yagoya. Umlobokazi osagoyile akabizwa ngenkosikazi. Amanye amagama akhe umakhoti noma umalokazane. Sekwajwayeleka elikamakoti esikhundleni sikamakhoti. Umakhoti igama elincike esiSwatini elisho “umkhonzi”. Ngalesi sikhathi esagoyile umakhoti usuke efundela ukuba yinkosikazi.
Wedlula izigaba ezahlukene ngaphambi kokuba inkosikazi. Asizukuzibala lezo zigaba ngoba sibabele kunkosikazi. Lokhu kufundela kuyamkhulisa, uqambe ungena ebukhosikazini usewuqaqadu, usevuthiwe. Isitifiketi negunya lokuba inkosikazi usithola kuyisezala nakuninazala. Akafiki nasitifiketi. Akafiki namagunya obukhosikazi. Lokhu kumnika ithuba lokuzibona ekhula aze abe yinkosikazi eneqholo, isithunzi nesizotha sobukhosikazi. Bugcwala mfi ubukhosikazi uma esezele izingane. Ngisho engazizali izingane ezilapha egcekeni, zonke ngezakhe ngoba uyena uNozala noma inzalabantu la ekhaya.
Ubukhosi bakhe bugcwala ngokuthi umnumzane uthathisela kuye njengehlo lakhe. Amalungu egceke atshela yena bese yena edlulisela kumnumzane. Kusho ukuthi uyisandla sokuphonsa somnumzane. Akayena umsizikazi njengakwezinye izizwe nezinkolo.
Okujabulisayo wukuthi asekhona amakhosikazi amele indawo yobukhosikazi ekhaya. Ngisho indoda ingekho eduzane le nkosikazi umuzi iwubamba ngqi uthule unganyakazi. Inamagunya wonke. Ayisho ukuthi “uyeza uyihlo, ngizomtshela” ngoba yiyona eyihlo lomnumzane. Kukhona amacala amancane ewalungisa ingashongo kumnumzane. Le nkosikazi ayihambi ekhaya. Izohamba ishiye bani esikhundleni sayo? Yiyona ephethe inhlalonhle yekhaya. Ngiyambonga owaqamba le nyanga wathi ngeyamakhosikazi. Ayadinga ngempela ukuqhakanjiswa amakhosikazi neqhaza lawo egcekeni.
Inkosikazi inezimpawu zayo engazibangi namuntu. Angithandi-ke ukususa ukukhuluma ngokuzibala. Ngesaba laba abazokuthi “nango-ke lo muntu”. Ngiyazi kodwa ukuthi sonke siyazazi futhi siyabazi nobuhle bazo. Kuhle nje ukuthi umuntu aphume qekelele licace ibanga akulona. Inkosikazi eganile isebangeni elisobala okungamele size siciciyele sifuna izimpawu zakhona. Kuyenzeka phela uthi udlalisa intombi uyibone seyiphakamisa umunwe onendandatho. Ube sewuzifundela kwezakho ukuthi kanti unkosikazi womuntu.
Lokho akungiphathi kabi ngoba sekuyinsakavukela umchilo wesidwaba. Ngiphethwe kabi yinhlolovo engike ngayenza ngentsha nekusasa layo. Bekujwayeleke ukuthi kube ngabafana abathi ngeke baganwe. Manje asemaningi amantombazane athi akasoze agana. Ziningi izizathu abazibekayo. Phakathi kwazo bakhala nangokuthi amakhosikazi anamhlanje awasaziphethe kahle. Ngithe noma ngicela ukuba zingafi ngamvunye babhoka bakhahlela bathi bakhathele yilawa mahlazo.
Inkosikazi iyabekezela. Idaliwe ukuba njalo. Ngaphandle kokudalwa, ikhula ngokuqiniswa ukuze iwuphathe ngemfanelo umuzi. Inkosikazi inothando olusabalele. Inalolu thando okuthiwa olungenambandela. Kumele kube njalo ngoba iphethe wonke umuntu ekhaya. Inkosikazi iyalalela, ayiphuthumi ukunquma ingakazizwa izinhlangothi zombili zodaba. Noma ubaba ewuhlanyana yiyona emehlisayo, imkhuze lapho enamawala khona. Inkosikazi ikholwa ngisho ingazange iyikhethe iNkosi. Ikholwa yikho konke okwakulo muzi eyendela kuwo. Iyawuhlonipha umuzi wayo yenze ikhaya libe nesizotha. Awukho umuzi owake wakhiwa yindoda. Amakhaya akhiwa ngamakhosikazi. Kuyaye kucace lokhu uma kufa inkosikazi kusale indoda. Akuvamile impela ukuba lelo khaya lingabi nazimfa. Kepha umfelokazi umuzi uwubamba uthule du.
Sicela amakhosikazi amadala asayibambile noma ishisa eluleke omakhoti namakhosikazi esimanje. Incwadi kaThimothi wokuqala 2:9-15 ikuqoqa konke. Masiligcine ivangeli esilifundisiwe.
Ikheli lasemoyeni makhobak@unizulu.ac.za