‘Ningavumi ukuthengwa ngemali’
IPHINI likamengameli we-ANC, uMnuz Cyril Ramaphosa, selinxuse amalungu ale nhlangano aya engqungqutheleni yokukhetha ubuholi ngenyanga ezayo ukuthi angavumi ukuthengwa ngemali alahle umyalelo wamagatsha.
URamaphosa uthe abathunywe amagatsha kumele benze lokho abakuthunyiwe ngoba basuke bengazimele bona.
“Ningavumi ukulahla imvilophu eniyinikwe amagatsha enu ukuthi nifike niyiphakamise engqungqutheleni bese ninikwa ezinye izimvilophu ezinemali ukuze nenze eningathunyiwe kona. Kumele iphele indaba yokuthengwa kwabantu ngemali, ukuhlukana, indaba yezinhlangothi nokuzondana kwamaqabane ngoba wonke awe- ANC,” kusho uRamaphosa.
Ukusho lokhu ekhuluma izolo eralini ebikwaGqikazi KwaNongoma ebihanjelwe izinkumbi zabalandeli.
Usho lokhu nje izolo bekuvalwa ukuhlaliswa kwamagatsha ukukhetha abaholi abazoba sembangweni ngoDisemba.
Yize sekuvaliwe ukuhlaliswa kwamagatsha kodwa ukunxenxa amalungu aya kule ngqungquthela ukuthi avote ngendlela ethile kuphela uma sekuvotwa engqungqutheleni.
Ugxeke abamhlophe wathi umnotho usesezandleni zabo yize sekuphele iminyaka engu-23 kubuswa ngentando yabantu.
Uthe kukhona asekhulume nabo ukuthi bakhe amathuba emisebenzi angu-330 000 uma uqala unyaka.
“Kumele ngiphinde ngikhulume nabanye osomabhizinisi ukuze okungenani kwakhiwe amanye amathuba angu-400 000. Sifuna ukukhulisa umnotho wezwe sakhe namathuba emisebenzi ngoba bangu-9 million abangasebenzi,” kusho uRamaphosa.
Uthe u-30% womnotho usezandleni zikahulumeni, u-70% usaphethwe abamhlophe.
“Kumele kukhucululwe inkohlakalo kwi-ANC. Kunemindeni ehlomulayo, uthole ukuthi umndeni unikwa u-R500 million ngaphandle kokulandelwa kwemigudu efanele, uma ubuza ukuthi eyani le mali engaka baya le nale. Imali iyantshontshwa, lokho kusezintweni okumele silwe nazo siziqede,” kusho uRamaphosa.
Uncome imisebenzi eyenziwe yi-ANC wathi amanye amazwe ayahluleka wukwenza izinto i-ANC esizenzile.
“Bangu-17 million abantu abahola impesheni. Zingu-4.3 million izindlu esezakhiwe, bangu85% abantu abanogesi. Kukhulu okwenziwe yi-ANC, amanye amazwe e-Afrika awasondeli nakusondela ezintweni esizenzile,” kusho uRamaphosa.
Uthe zingaphezulu kuka-1.8 million izingane ezidlayo ezikoleni eKZN, kuzwelonke zingu-9 million. Ukhale ngokutih i-ANC inemigomo emihle kodwa engafakwa ukuze isebenze.
“Ngenye yezinto okumele ishintshe le, siyethemba ukuthi njengoba kunengoma ethi zizojika izinto kuzokwenzeka ngempela. Imigomo ye-ANC mihle impela kodwa inkinga iba sekutheni asikwazi ukuyenza isebenze,” kusho uRamaphosa.