KwaSanral kukhalwa ngenkinga yemali
ABAKWA-South African National Road Agency Limited (Sanral), babhekene nengwadla yokushoda kwemali njengoba imigwaqo ekhokhelwayo obekuyiyo ebangenisela imali, bengasayifuni abakuleli.
Lokhu kuvele engqungqutheleni yokudingida inqubo-mgomo nombono obizwa ngeHorizon 2030 eThekwini ngoLwesibili. Kuvele ukuthi kunezinhlelo zemigwaqo ezidinga uR128 billion ezingagcina zibhuntshile uma ingatholakali imali. Kulezi zinhlelo kubalwa nokuxhunyaniswa komgwaqo uN2 Durban South Prospection noMdloti North.
UMnuz Skhumbuzo Macozoma oyisikhulu esiphezulu kwaSanral obekhuluma kwi-video eqoshiwe, uthe kulo mbono weHorizon 2030 babheka ukuthi bazozakhela kanjani enye imali eminyakeni engu-13 ezayo njengoba imigwaqo ekhokhelwayo ingasayingenisi.
ISanral eneminyaka engu-19 yasungulwa, eminye yemisebenzi yayo ukuxhumanisa amadolobha ngemigwaqo, ukugwema isiminyaminya. UMacozoma uthe ngokombono ababenawo kusukela ngo-2010 babona umnotho wabo ushone phansi. Lokhu kwenziwa ukushoda kwemali yokuxhasa izinhlelo zemigwaqo. Uveze ukuthi ngonyaka banikezwa isabelomali sikaR15 billion, onganele ukwenza wonke umsebenzi.
“Uma sibheka lo R15 billion esinawo ngonyaka, kusho ukuthi kunezifundazweni okumele zilinde isikhathi esingaziwa ukulungiselwa imigwaqo. Kumanje eCape Town kunohlelo okumele lwenziwe kodwa ngenxa yokuthi imali ayikho, abantu bakhona basazophoqeleka ukugudla intaba njengoba umgwaqo ungakakhiwa,” kusho uMacozoma.
UMnuz Siphiwo Mxhosa oyiStakeholder Manager uthe abakuleli abasayifuni imigwaqo ekhokhelwayo, ikakhulukazi KwaZulu-Natal. Uveze ukuthi basazoba nomhlangano neCosatu esifundazweni nayo ekhala ngokubiza kwemigwaqo ekhokhelwayo.
“Bekufanele kube nomgwaqo okhokhelwayo eSiphingo kodwa abantu banqaba ngenxa yokuthi miningi imigwaqo ekhokhelwayo kumanje eKZN. Nasemphakathini waseMacabambini saphoqekela ukwehlisa imali ekhokhwa kwitoll gate, eDokodweni. Siyezwakala isikhalo salo mphakathi ngoba abaningi abasebenzi kodwa kudingeka bakhokhele lo mgwaqo abahamba kuwo kaningi ngosuku,” kusho uMxhosa.
Echaza ngendaba yokukhokhelwa kwemigwaqo, uMnuz Thabiso Malahleha oyimenenja yezinhlelo uthe babheka umnotho wendawo, ukuthuthukiswa kwayo nesimo sesiminyaminya ukuze bavule itoll gate. Ulinganise nge-Eastern Cape athe ayinawo amatoll gate amaningi ngoba isimo somnotho sakhona asifani nesase-KZN.
Le ngqungquthela yeSanral ihlose ukwethula umbono omusha nemigomo emisha okuzosetshenzwa ngayo, kuboniswane nomphakathi nezinhlaka ezithintekayo. Ezinye izindawo ezibe nale ngqungquthela esifundazweni kubalwa eRichards Bay nePort Shepstone.