Izinsongo zikaZuma zisho umholi obengaphezu kwe-ANC
IZIGIGABA zepolitiki ezenzeke esontweni elidlule zikubeke kwaba sobala ukuthi usuku kwezepolitiki yisikhathi eside kakhulu.
Kungabe yiziphi izifundo okufanele sizifunde singabaholi, amalungu nabalandeli bepolitiki?
Eqhulwini lalezi gigaba, ebezingaletha ukukhala nokugedla kwamazinyo esizweni wukuhoxiswa kukaMnuz Jacob Zuma emuva kwengcindezi ebikhula ngesivinini ngaphakathi ezinhlakeni zeqembu nasemphakathini jikelele.
Iyancomeka indlela i-ANC eluphathe ngayo lolu daba, okukhombise ikhono nokuvuthwa kobuholi bukaMengameli Cyril Ramaphosa.
Ikhombise ukuthi yafunda lukhulu ngokususwa kukaMnuz Thabo Mbeki eminyakani, okwalandelwa wukuqalwa kweqembu iCope, i-ANC yilahlekelwa ngavoti angaphezulu kwesigidi ngo2009.
Izinsolo nezinsongo zikaZuma
Besekuphele iminyaka i-ANC ivikela amaphutha nobuthaka bukaZuma emaqenjini aphikisayo nasezinhlanganweni zomphakathi.
Sekuyiyona ephoqa ukuthi ashiye isikhundla kwangehla kahle ebuholini uma esefuna ukwazi izizathu.
Iqiniso wukuthi izizathu ebebezomnika zona zifana ncamashi nalezi ebebemvikela kuzona emaqembini aphikisayo.
Lesi yisifundo kwi-ANC namanye amaqembu ukuthi ukuholwa nokuphathwa kweqembu kufanele kwakhelwe phezu kwezimiso nemigomo yeqembu.
Ukusebenzisa igama namandla eqembu ukuvikela amaphutha elungu kugcina sekwakha ilunga elizibona linamandla futhi libaluleke ukudlula inhlangano.
Izinsolo nezinsongo ezinkulumeni ezimbili uZuma azenze kwaSABC ngoLwesithathu zikhombise umholi obesemkhulu kunenhlangano.
Yingakho i-ANC izithole sekufanele iqophisane noZuma, ize yaphoqeleka ukwenza okungalindelekile ukusebenzisana nezitha zayo ukuze imphoqe ukwehla esikhundleni. Asethembe ukuthi amazwi kaMsholozi azwakale enezinsongo aphelele enkulumeni yakhe. Ubumbano lwesizwe Izigigaba zaleli sonto ziphinde zaveza ukuthi kwipolitiki azikho izitha noma abangani unomphela.
Lokho kufakazelwe ubumbano olukhonjiswe amaqembu aphikisayo emikhankasweni yawo yokulwa ne-ANC, ikakhulukazi uZuma.
Kucishe kwenzeka okungakaze kucatshangwe njengoba i-ANC ibisizilungisela ukusebenzisana namaqembu aphikisayo ukuze ikhiphe uZuma esikhundleni ngevoti lokungamethembi ePhalamende.
Izinselelo zokunikezela ngezidingongqangi emphakathini, inkohlakalo, ukudayiswa kwezwe emndenini wakwaGupta, ukufadabala komnotho wezwe nokwenqaba kwamathuba omsebenzi, ziyokunqotshwa kuphela uma isizwe sibumbene futhi simunye. Amandla epolitiki Kuvele iqiniso lokuthi kwipolitiki, ungumholi olandelwayo kuphela uma usaphethe. Uma amandla esekuphunyukile, ulahlekelwa ngabalandeli, ngisho nababefunga bethi bayofa lapho ufa khona.
Izinkulumo nemiyalezo ebiphuma kwizethenjwa zikaZuma muva nje zikuveze kwacaca ukuthi “kungcono ukuthemba itshe kunokuthemba umuntu” kule nkundla yezepolitiki.
Empeleni uMsholozi ubezithola engena ephuma ezinkantolo, ethatha izinqumo ezingaphusile futhi esezinkundleni zabezindaba ngamahlazo ngoba labo ebebeseduzane naye bebengameluleki ngokuthembeka. Ngesikhathi uMbeki ekhishwa esikhundleni, abanye ongqongqoshe bashiya izikhundla zabo bezwelana naye.
“Thuma mina”
Imicimbi yokukhethwa kukaRamaphosa ekubeni ngumengameli wezwe elandelwe yinkulumo yakhe ebibhekiswe esizweni yakhe ithemba elikhulu ngekusasa laleli lizwe emikhakheni yezepolitiki, yezomnotho nentuthuko yomphakathi.
Izimpawu zokwamukelana nokuhloniphana phakathi kwabaholi bamaqembu epolitiki ehlukene kukhombise isizwe esizelwe kabusha futhi esinombono owodwa ngezinselelo ezibhekene nalelizwe.
“Lona wunyaka woshintsho kubantu baleli zwe, unyaka wokwakha kabusha lelizwe futhi unyaka wokwakha ithemba ngekusasa lalelizwe,”usho umyalezo kaRamaphosa obhekiswe esizweni. Iqiniso ukuthi sonqoba kuphela uma simunye futhi sibeka izwe lethu ngaphambi kwezinkolelo nezifiso zethu singamaqembu ehlukene.
Sinomthwalo siyisizwe esibumbeni ukulwa nosopolitiki abasebenzisa amavoti ethu ukuxhaphaza ingcebo yezwe ukuze bona nemindeni yabo badle izambane likapondwe, ekubeni izinkumbi zezakhamizi zibhuqabhuqwa yindlala.
UKhumalo ungumhlaziyi wezepolitiki.