Umhlaba uyabhubha ngamanga nokuncetheza
NIYAKULAZI iqiniso neqiniso liyakunikhulula (Johane 8: 32). Angazi noma izingane zami zilithengile yini Isolezwe. Uma zilithengile zizokuthi nango-ke ubaba naleli qiniso lakhe. Kuvamile ukuthi uma sithandaza lingasali leli lizwi. Sebembalwa abantu abawathandayo amazwi anjengalawa. Imbangela yalokho ukuthi iqiniso seliyamfimfa. Kuningi kakhulu ukuncetheza nokuwiliza kwezethenjwa ngenxa yokubheka umklezo, ngale kokunye. Ukugwansa kombele sekulibulele elikaMthaniya. Ukulandela ibhodwe eliconsayo kulibulele iqiniso.
Ngisuswa izinkulumo ngomculi uHugh Masekela osanda kudlula emhlabeni. Umuntu ubongwa efile. Lesi saga sichaza ukuthi impilo yomuntu igcwala esefile. Esaphila usuke enethuba lokwenza okusha nokwethusayo. Kungenzeka umbonge kanti ubeseza nokukhulu. UBra Hugh bengimthandela umculo wakhe, ngingakaze ngisondele eduze kwakhe. Ngiyibuke ngamanye amehlo ngayizwa ngezinye izindlebe i-jazz yakhe esethule. Ijazz yakhe igcwele umyalezo.
Kunokuhlangana phakathi komculo kaHugh nezwi nezinsimbi. Ingoma ekhuluma ngesitimela samalahle inesithombe esigqamile sesitimela. Ukuqongqothwa kwensimbi ephikelelayo ekuqaleni kweculo kwakha umgqumo omnandi wesitimela sihamba ibanga elide. Uqala kamnandi lo msindo ukhalela phansi, uye ngokwenyuka. Ukugodlozela kwezinsimbi nokuncencetha kwezinsimbi kwakha isithombe esigcwele sensimbi eyistimela.
Ukugodlozela kwesitimela sisuka ezindaweni ezahlukene kuya ngokuya kukhula. Kukhula nephimbo likaMasekela. Kukhula nomyalezo wokusuka kwabantu abahlukene, abamnyama bezosebenza isikhathi eside osukwini. Kabaholi mali etheni. Bahlezi njengezinja. Umculi uyakugcizelela lokhu kuhlala njengezinja emigodini.
Ungichazile uMasekela uma enqaba usizo emngcwabeni wakhe. Sikhula kwakukhona izingane ezikhombisa ukulamba okuyisimangaliso. Umuntu acele isinkwa enganeni ebusayo ephethe isinkwa esigcotshiwe. Ophethe isinkwa athi: “ngizokunika uma uvuma ukuba ngikukhahlele”. Mina ngangithi: “hamba uyokufa nesinkwana sakini. Awukwazi ukungikhahlelela isinkwa. Uma ungipha ngiphe uma ungincisha ngincishe”. Kuyasiza ukuziqhenya kwesinye isikhathi. Abantu badlala ngawe uma uncike kubona unezimpawu zokuhlupheka.
Mina ngikhule ngiziqhenya ngezinto zakithi. Ngiyakhumbula nje emzini oneTV kwakukhokhwa uzukwa ngokubuka. Angizange ngikhokhe ngisho owodwa uzukwa. Ngizwa namhlanje ngomunye wezingane zakwethu ukuthi babebukiswa ngefasitela. Kwakusuka ingane yalapho kubukwa khona ngewindi, ime phambi kukamabukwekude, ibadunusele. Ayikhuze uyise nomndeni ufile insini. Ukuncenga kuze kweqe kuyabulala.
Umhlaba uyabhubha ngamanga nokuncetheza. Omunye wesaba ukuthi akazukuba nabangani uma ekhuluma iqiniso. Kungcono ukufa uwedwa neqiniso kunokufa nenqwaba ekuzungezile nonembeza okudlayo ngokungethembeki. Lifile izwe ngokujabulisa abangane sigcine silahlekelwe okukhona ngokungekho. Ngizwa kuthiwa uHugh ubengafuni ukuthatha isithombe nomuntu ogqoke izinwele zokwethekelwa. Ube ngumu-Afrika woqobo. Kungcono ukufa uphelele unonembeza ongakulahli kunokufela emangeni udliwa unembeza. Kuwubuwula ukuphila impilo yokujabulisa abanye wena ungajabule. Kumele sifunde manje ukuthi mina ngibaluleke kangakanani kunomunye.
Uma umuntu ngamunye engaba qotho kungaphuma inqonqodwane yesizwe esiqotho. Asisekho isizwe esethemba lesi sethu esigcwele abancethezi nabazenzisi. Kabazi ukuthi obabamkhulu bake balikhuluma baligcina iqiniso. Umculi esikhuluma ngaye ube yisibonelo esihle kubaholi banamhlanje. Mubi umuntu olahla abakubo adume nabezizwe ngoba encengela isisu sakhe. Mubi umuntu ongugombela kwesakhe. Mubi umuntu ozicabangela yedwa. Ukufuna udumo oluphelayo kulibulele izwe. Iphelile imindeni ngabantu abafuna udumo. Kuwukuzidayisa nokuthengisa ngomndeni nabakwenu ukufuna ukubukwa yizwe lonke. Kuwubuwula ukulahlekelwa okukhona ngokungekho ngenxa nje yodumo.
Kungcono ukufa ucebile emphefumulweni kunokufa unonile emzimbeni kanti umphefumulo uzacile. Awukutholi ukuphumula ngenxa yokuphila ngamanga ukuze ujabulise abalandeli bakho. Kubi ukuba iqhawe lamanga. Amanga andisa izono. Ukuze uwasekele amanga akho kumele uqambe amanye, uphile ngawo.
UMakhoba umbhali wezincwadi. Ikheli lasemoyeni: makhobak@ unizulu.ac.za