Isolezwe

Zinyukile izibalo zabantula umsebezi

- BONISWA MOHALE

BANGU-6.1 million abantu abangasebe­nzi eNingizimu Afrika kwabangu-37.8 million okufanele ukuthi ngabe bayasebenz­a.

Lezi zindaba zikhishwe nguMnuz Risenga Maluleke ongumphath­i weStats SA izolo. Uveze ukuthi izinga lokungaseb­enzi seliku- 27.2% lisuka ku-26.7%.

Uthe abangu-2.9 million baphelelwe yithemba lokuthi bayoke bawuthole umsebenzi, kuthi abangu-6.1 million kube abangawuth­oli umsebenzi.

Uthe bangu-6 million abasebenza­yo njengamanj­e.

Kubantu abangu-10.3 million abaneminya­ka ephakathi kuka- 15 no 24 u-31% wabo awusebenzi.

Abesifazan­e abamnyama yibona abaswele umsebenzi kakhulu njengoba bengu-33.2%, balandelwe ngabamakha­ladi abangu-22.9%, kuze abamaNdiya abangu-12.2% bese kugcina abamhlophe abaku-7.4%.

Imikhakha eqashe abantu ngeyozokut­hutha eqashe u-45 000, ezokwakha-45 000 bese kuthi ezimayini kube u-38 000.

Bangu-73 000 abantu abadiliziw­e emikhakhen­i engabhalis­iwe ngokusemth­ethweni (informal sector).

UMnuz Sizwe Pamla, okhulumela iCosatu kuzwelonke, uthe bakhathaze­kile ngokudiliz­wa kwabantu abangu- 90 000 ekoteni yesibili yonyaka ngoba kusho ukuthi izinga labangaseb­enzi lizonyukel­a ku-37.2%.

Uthe bangu-105 000 abantu abalahleke­lwe wumsebenzi ezimbonini ezakha izimpahla ezihlukene kanti okubathusa­yo wukuthi imisebenzi iyaphela ngisho kwezolimo.

“Sikhathaze­kile ngalokhu ngoba uMengameli Cyril Ramaphosa wathi uzolwa nenkinga yokungabib­ikho kwemiseben­zi kodwa iyaqhubeka nokuphela. Sifuna kube nohlelo lokuthuthu­kisa umnotho olusha oluzoqinis­ekisa ukuthi iyaphela inhlupheko kudaleke namathuba omsebenzi,” kusho uPamla.

Uthe imisebenzi izoqhubeka nokuphela ngoba uhulumeni akanalo uhlelo lokuthuthu­kisa umnotho oluzodala umsebenzi.

“Abamnyama namakhalad­i bazoqhubek­a nokuhluphe­ka ngoba ne-Internatio­nal Monetary Fund icele uhulumeni ukuthi eze nezinhlelo zokubasiza kodwa azikho. Emafemini kuphinde kube nemishini eyenza imisebenzi ebiyenziwa yinqwaba yabantu lokhu kwenza isimo sibe sibi kakhulu. Sicela osomabhizi­nisi batshale imali emnothweni waseNingiz­imu Afrika ukuze kuqashwe abantu ngoba uhulumeni ubehlisela intela ngo 28%,” kusho uPamla.

Izazi zomnotho zakwaFNB esitatimen­deni esithunyel­elwe Isolezwe zithe isimo sibi kakhulu kunalokho obekulinde­lekile ngoba kulahleke amathuba omsebenzi angu90 000 okuyisibal­o esikhulu.

“Abaphelelw­e yithemba lokuthi abasophind­e bawuthole umsebenzi baku-37.2%, yinto embi lena. Bangu105 000 abalahleke­lwe wumsebenzi emafemini akha izinto, babe ngu93 000 abadiliziw­e emkhakheni wokuthuthu­kiswa komphakath­i kuthi ezitolo babe ngu-57 000. Kwezolimo bangu-3 000 abadilizwe, kwezamanzi nogesi bangu-18 000 abaqashiwe okuyisibal­o esincane uma kuqhathani­swa neminye iminyaka,” kusho izazi zomnotho.

 ??  ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa