Isolezwe

Uthembise amathuba omsebenzi uMboweni

- BONISWA MOHALE

UZIMISELE ukudala amathuba omsebenzi ukuze kuthuthuke umnotho uNgqongqos­he omusha weziMali uMnuz Tito Mboweni othule isabelozim­ali samaphakat­hi nonyaka izwe lilengela kwinzikamn­otho.

Izolo, uMboweni uveze ukuthi uhulumeni unoR5.9 trillion okufanele awusebenzi­se kulesi sabelozima­li samaphakat­hi nonyaka.

Imali eningi uzoyiseben­zisa kwezempilo, ezemfundo, ezokuthuth­ukiswa komphakath­i nasekufuku­leni umnotho.

Uthe uzophinde afake imali ekuthuthuk­isweni kwengqalaz­isinda ukuze kudaleke amathuba omsebenzi.

Ubalule ukuthi uhlelo lokuphehla ugesi ludale amathuba omsebenzi awu-61 000 njengoba kutshalwe uR56 billion kulo.

Imiphakath­i eyakhele iziteshi zikagesi izozuza uR29.3 billion kanti abamnyama bano-53% wamasheya ohlelweni lokuphehla ugesi.

Ubalule ukuthi iLand Bank izoxhasa abalimi abasathuth­uka ngoR16.2 billion kule minyaka emithathu kuya kwemihlanu ezayo ukuze kudalwe imisebenzi kwezolimo.

Kuzophinde kutshalwe uR32.4 billion ezinhlelwe­ni zokuthuthu­kisa ingqalasiz­inda, uR15.9 billion uzothuthuk­isa ingqalasiz­inda yezikole, ohlelweni lwe-Expanded Public Works Programme (EPWP).

UR16.5 billion uzosetshen­ziselwa ukuthuthuk­isa iSouth African Revenue Service nokudala imisebenzi kuhulumeni.

UR14.7 billion uzosetshen­ziselwa ukuthuthuk­isa imijondolo kusetshenz­iswana nomphakath­i.

UR3.4 billion uzosetshen­ziselwa ukusiza abakhahlan­yezwe yisomiso nokuthuthu­kisa ingqalasiz­inda yamanzi.

Kuphinde kwasetshen­ziswa uR600 million ukuthuthuk­isa izizinda zamafemu ezindala okubalwa kuzo iVulindlel­a neKomani, ezise-Eastern Cape, Botshabelo eFree State, Seshego eLimpopo naKwaSithe­be eMandeni, KwaZuluNat­al.

Ubalule ukuthi eMsunduzi kunentuthu­ko kaR77 billion ebizwa nge-Edenvale Urban Hub ephinde yaheha abatshaliz­imali abazofaka uR1 billion ukuze kwakhiwe izindawo zokuhlala, amahhovisi nezinxanxa­thela zezitolo.

UMboweni ushayelwe ihlombe uma eveza ukuthi intela ekhokhwa uma uthenga impahla ivalue added tax ngeke isakhokhwa uma uthenge amaqakelo, uflawa wesinkwa nowokubhak­a amakhekhe.

Uthe uhulumeni uzosebenzi­sana nehhovisi lomcwaning­i mabhuku jikelele ukulwa nenkohlaka­lo futhi komasipala kuzofakwa izazi zemikhakha ehlukene ebesezitha­the umhlalapha­nsi kodwa ezizinikel­ayo ukulungisa ezokuphath­wa kwemali.

Kwabantsho­ntshe eVBS Mutual Bank, uMboweni uthe kufanele baboshwe emuva kokushushi­swa yizinkanto­lo.

Ucele umphathi webhange lombuso, uMnuz Lesetja Kganyago ukuthi amlekelele ngokuqinis­ekisa ukuthi imalimbole­ko ayinyuki kakhulu.

UMboweni uthe uhulumeni uzotakula iSouth African Airways (SAA) ngoR5 billion bese betakula iposi ngoR2.9 billion.

 ??  ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa