Verpleegster kry erkenning vir haar omgee in gemeenskap

Sy is pas vir haar onbaatsugtige diens vereer, maar vir dié verpleegassistent gaan dit nie oor toekennings nie, maar eerder die wete dat sy ’n verskil maak in haar gemeenskap.

Jenetta Oliphant was in gr. 9 toe haar ma ná ’n beroerte in die Tygerberg-hospitaal gesterf het. Te midde van die hartseer kon sy haar verkyk aan die verpleegsters in hul destydse wit uniforms en mantels. “Hulle het soos engele gelyk en hulle kon jou só inspireer. Hulle was baie, baie, baie goed vir ons,”vertel sy.

Net daar het sy besluit dat sy ook ’n verpleegster wil word en nie meer ’n onderwyser of maatskaplike werker, soos sy tot in daardie stadium gedink het nie.

Twee jaar later het sy by dieselfde hospitaal ingeval en vandag, op 53-jarige ouderdom, is sy steeds daarvan oortuig dat dit die regte besluit was.

En sy is nie al een wat só dink nie.

sy kry erkenning

Jenetta, wat intussen ook ’n diploma in fisioterapie verwerf het, het pas onder die toptien genomineerdes geëindig vir die Cecilia Makiwane Nurse’s Recognition Award, waarmee die Wes-Kaapse regering jaarliks onbaatsugtige diens vereer. (Cecilia was die eerste geregistreerde swart verpleegkundige in die land.)

Hoewel sy daarna nie die topdrie gehaal het nie, is die toptien geen geringe prestasie nie as mens in ag neem dat daar tans 12 898 verpleegkundiges in die Wes-Kaap alleen is.. En Jenetta voldoen in alle opsigte aan dit wat hierdie toekenning verteenwoordig: Iemand wat nie net daardie ekstra myl saam met haar pasiënte loop nie, maar ook in haar gemeenskap na ander uitreik.

Oor die nominasie wil sy nie veel praat nie.“Ek is nou nog geskok. Dit was so oorweldigend. Ek is opgewonde, maar wil nie ’n te groot bohaai daaroor maak nie. Dis iets wat ek uit liefde doen.”

In ’n gesprek met Jenetta word dit gou duidelik dat sy vir haar pasiënte en haar gemeenskap leef. Met dekades se ondervinding in rehabilitasiesentrums, lê veral fisiek gestremdes en maniere om hulle omstandighede te verbeter, haar baie na aan die hart.

Met só iemand as voorbeeld, verras dit daarom nie wanneer jy hoor dat haar dogter, die 21-jarige Rue-ann, tans verpleegkunde aan die Universiteit van Wes-Kaapland (UWK) studeer nie.

Jenetta se eie verpleegloopbaan het in 1982 by Tygerberg-hospitaal begin en vier jaar later is sy na die Karl Bremer-hospitaal oorgeplaas. Tussendeur het sy onder meer ook in die Goodwood-nasorgsentrum se rehabilitasiesentrum gewerk. En sommer uit die staanspoor het sy geweet dis vir haar bedoel om met fisiek gestremdes te werk.

By Karl Bremer-hospitaal is sy by ’n multidissiplinêre span betrek.“Ek is baie nuuskierig,”lag sy.“Dokters praat mos maar ’n ander taal en ek het baie vrae gevra. Ek het ook hand-aan-hand met die fisio- en arbeidsterapeute gewerk en kon baie goeie terugvoering op saalrondtes gee.”

Sy onthou hoe ’n professor haar op sy rondtes“ontdek”het en wou weet of sy nie belangstel in ’n fisioterapiekursus nie.

Die uiteinde was dat sy indiensopleiding gedoen het – die meeste daarvan by Lentegeur in Mitchells Plain – en ’n diploma in fisioterapie verwerf het met onderskeiding.

Daarna het sy van 1992 tot 2000 as fisioterapeut-assistent gewerk voordat ’n jaar diens by ’n private arbeidsterapiepraktyk gevolg het.

Verpleging het egter bly roep en kort voor lank het Jenetta haar weer in haar ou beroep bevind.

Die afgelope tien jaar is sy ’n ingeskrewe verpleeg-assistent aan die Wes-Kaapse Rehabilitasiesentrum in Lentegeur.

Jenetta, wat in Malibu Village in Blue Downs woon, wy letterlik haar lewe aan haar medemens. En dit sluit haar familie in.

Haar een suster het sy ná vele beroertes by haar aan huis ingeneem en drie jaar lank tot met haar dood versorg.

Haar ander suster, wat aan kanker gesterf het, het sy by haar eie huis in Malibu Village bygestaan.

In haar gemeenskap – met sy hoë werkloosheidsyfer, armoede, substance abuse – is sy as vrywilliger ten nouste betrokke by kerk-aktiwiteite en ondersteuningsgroepe.

’n engel vir ander

Wanneer Jenetta van diens af is, doen sy gereeld huisbesoeke, asook opvolgbesoeke by pasiënte wat uit rehab ontslaan word – sonder enige vergoeding.

Hoewel sy op gestremdes fokus, weet die gemeenskap maar te goed dat enigiemand op haar nommer kan druk. Niks is vir haar te veel moeite nie, selfs al is dit net om iemand ter ondersteuning na die daghospitaal toe te vergesel.

Een van Jenetta se hoofdoelwitte is om gestremdes se omstandighede ná ontslag uit die hospitaal te verbeter deur nie net aan hulle nie, maar ook aan hul familielede leiding en advies te gee.

“Armoede is ’n swaar ding,”sê sy.“As iemand hier (in Lentegeur) gerehabiliteer is, is my vraag wat ek daarna vir hom in die gemeenskap kan doen om dinge vir hom makliker te maak.”

Dis nie altyd nodig om geld uit te gee nie, beklemtoon sy. Trouens, daar is baie praktiese en goedkoop of gratis maniere waarop gestremdes se lewensgehalte en onafhanklikheid bevorder kan word.

Vir respiratoriese doeleindes is dit byvoorbeeld belangrik dat gestremdes soveel moontlik regop sit. Het iemand byvoorbeeld nie ’n tafeltjie wat etenstyd oor die bed geplaas kan word nie, sny sy doodeenvoudig ’n kartondoos uit en maak daarvan ’n oorbed-tray.

Nog ’n wenk wat van groot nut kan wees in gemeenskappe waar rolstoele en commodes (mobiele toilet) of selfs toilette nie geredelik beskikbaar is nie, is:“Sny ’n gat in ’n plastiekstoel en sit ’n gewone plastiekemmer daarin,”beveel Jenetta aan.

“Die stoel het dan twee funksies. Jy kan dit as ’n gewone sitplek gebruik deur kussings daarop te sit. En wanneer die persoon ’n toilet benodig, vat jy net die kussings weg en gebruik dit dan daarvoor. ’n Mens moet dít wat jy in jou omgewing het, inspan en verbeter,”benadruk sy en laat waai sommer dadelik met nog ’n wenk.

Sy sê wanneer ’n pasiënt te swaar is om om te draai om ten einde bedsere te voorkom, kan ’n baie effektiewe sleeptegniek met ’n laken toegepas word.

Dis vir Jenetta ook baie belangrik dat pasiënte ten opsigte van persoonlike higiëne opgelei word. In die proses leer sy hulle ook meer oor hul eie liggaam.

“Daar is baie basiese goed wat mens kan doen om te oorleef. Mens moet net jou liggaam verstaan,”sê sy.

“Wat doen ’n gestremde byvoorbeeld as die kateter lek? Hoe kyk ek uit vir simptome van ’n infeksie? Hoe kom ek weer regop as ek op die vloer beland? Hoe kyk ek na my eie rolstoel? Hoe sit ek dat ek reg asemhaal? Hoe voorkom ek bedsere?” Dis alles vrae waarop sy antwoorde bied. “Ek sê altyd in ons beroep moet ’n mens mense as ’n geheel sien. Ek kan nie byvoorbeeld net op diarree fokus nie; dit gaan oor die mens in geheel.”

En sy sê dit met die voorvereiste, natuurlik, dat almal met respek en waardigheid behandel moet word. Jenetta kan haar nie ’n dag voorstel wat sy nie by gemeenskapswerk betrokke is nie, selfs ná haar aftrede.“Vir my gaan dit net daaroor om ’n ver-skil te maak,”benadruk Jenetta.

En jy glo haar.

Dit was so oorweldigend. Ek is opgewonde, maar wil nie ’n te groot bohaai daaroor maak nie.