Te veel suiker kan jou kind stil-stil siek maak

Soetgoed doen miskien nie nou skade nie, maar al daai suiker kan op die ou end jou kind siek maak.

’NKosblik met peanut butter en jam-broodjie, ’n vrug en koeldrank klink mos gesond vir jou kind en maklik vir jou, né? Nie noodwendig nie . . . Hierdie kosse is propvol suiker – veel meer as wat jou kind daagliks nodig het! Suiker is ’n stille gevaar en mense besef nie altyd dat dit maklik is om te veel in te kry nie, al eet jy nie ongesond nie. En dit lyk of ma’s nie saamstem oor hoeveel soetgoed hul kind kan hê nie. Sommige ma’s voel ’n paar lekkers of koekies sal nie ’n kind skade aandoen nie, terwyl ander glad nie soetigheid naby hul kleingoed toelaat nie. “My kinders is 10 en 12 en eet omtrent elke dag ’n handvol lekkers. Hoekom dan nie? Hulle borsel mooi tande. Ek glo nie daaraan om enige kos te verban nie. Alles het sy plek en tyd,” glo Gaile Johnson (36) van Greenside in Johannesburg. Elrika Pienaar (55) van George stem saam. “My kleinseun bly by my en hy kry elke aand ná ete iets soets. Dis nie altyd poeding nie, partykeer net ’n koekie, sjokolade of ’n paar lekkers,” sê sy. Maar Aneke van Aswegen (29) van die Strand in die Wes-Kaap voel heeltemal anders.“Behalwe kinderpartytjies en Kersfees, kry my kinders nie soetgoed nie. Dis onnodig. Hulle kry dalk op ’n Sondag ’n glas sap by die etenstafel, maar dit is dit,” verduidelik sy.

Daar is diegene wat voel ’n soetding is nou en dan oukei – solank jy dit beheer. “Ons reël is, geen gaskoeldrank nie, net water of sap. My seun mag een keer ’n week ’n paar lekkertjies eet – vyf jelly babies of so iets. As mens dit nie in die huis aanhou nie, kan dit nie ’n versoeking word nie. Maar dis nie so maklik om te beheer wat by Oupa en Ouma gebeur nie,”vertel Carol Bos (38) van Somerset-Wes.

Hoe dit ook al sy, daar is ’n paar goed waaroor ouers moet besin wanneer dit kom by suiker.

Selfs al is die gevolge van te veel suiker nie nou sigbaar nie, kan dit lewenslank jou kinders se gesondheid benadeel. Dit kan lei tot vetsug, diabetes, hoë bloeddruk en hoë cholesterol – alles dinge wat bydra tot hartsiektes. Ongeveer 22,9% van SuidAfrikaanse kinders tussen 2 en 14 jaar is tans oorgewig of reeds vetsugtig.

Hoeveel is te veel?

Claudine Ryan, ’n dieetkundige van Bellville in die Kaap, sê die Wêreldgesondheidorganisasie beveel aan dat suiker nie meer as ’n maksimum van 10% van kinders se daaglikse energie-inname moet uitmaak nie, maar verkieslik nie meer as 5% nie. “Dis gelykstaande aan 25 g of ses teelepels suiker per dag,”verduidelik sy.

Claudine sê volgens ’n artikel in die SuidAfrikaanse Joernaal van Kliniese Voeding is daar onlangs bevind kinders in Suid-Afrika verorber tipies tussen 40 en 60 g (10 – 15 teelepels) suiker en tieners soveel as 100 g (25 teelepels) suiker per dag!

Volgens haar is daar oorweldigende bewyse dat ’n hoë inname van bygevoegde en vry suikers die totale energie-inname van kinders verhoog. Dít verhoog weer die risiko van oorgewig en vetsug. Vetsug kan lei tot nie-oordraagbare siektes soos hipertensie, hartsiektes, diabetes en sekere tipes kanker. (“Vry suikers”is die suiker wat

by kosse gevoeg word. Dis ook die suiker wat natuurlik voorkom in heuning, stroop en onversoete vrugtesap. Hierdie tipe suiker sluit nie die suiker in wat natuurlik voorkom in kosse, byvoorbeeld in melk en vrugte, nie. Daarna word verwys as “natuurlike suikers”.)

Slegte tande

Suiker verhoog die risiko vir tandbederf – die mees algemene nie-oordraagbare siekte ter wêreld.

“Dít word beïnvloed deur die tydsberekening en gereeldheid van suikerinname, asook hoe gereeld ’n kind tande borsel en ’n tandarts besoek,”meen Claudine. Sy sê dat suiker die pH in die mond verlaag en dit dra by tot die demineralisasie van tande en dus tandbederf.“Dit is beter om versoete drankies sáám met etes te drink, eerder as tussen etes,”stel sy voor.

Suikersoet mites

Oor die mite van suiker en hiperaktiwiteit, sê Claudine dat daar tans nog min bewyse is dat suikerinname daartoe bydra.

’n Ander mite is dat vrugte baie suiker bevat en ongesond is.“Dis glad nie waar nie,”beklemtoon sy. Vrugte is ryk aan vitamiene, antioksidante en minerale en die meeste het boonop ’n lae glisemiese indeks. (GI is die tempo waarteen koolhidrate in die liggaam absorbeer word.)

Weet wat jy eet

Jy moet ook uitkyk vir“versteekte suiker”in kosse. Voorbeelde sluit in sekere ontbytgraan en brood, energiestafies en souse. Hierdie tipe suiker is verfynd en het geen voedingswaarde nie.

Claudine sê dit is belangrik om kos se etiket te lees en verstaan. Bestanddele word gelys in volgorde van die meeste tot minste.“So indien suiker in die eerste drie spasies aangedui word, is dit reeds ’n aanduiding dat die produk baie suiker bevat,” waarsku sy. Byvoorbeeld, 4 g suiker is gelyk aan 1 teelepel suiker. So as ’n koeldrank 40 g suiker bevat is dit gelykstaande aan 10 teelepels suiker!

“‘Geen bygevoegde suikers’beteken nie dat ’n produk heeltemal suikervry is nie – dit kan baie natuurlike suiker bevat sonder dat ekstra suiker bygevoeg is. 100% vrugtesap bevat byvoorbeeld baie suiker, al is niks bygevoeg nie,”meen Claudine.

“Nie alle suiker is sleg nie,”sê sy verder. “Soos byvoorbeeld melk wat ’n natuurlike suiker, laktose, bevat. Melk is ’n uitstekende bron van proteïene en kalsium en het ’n lae glisemiese indeks. 100 ml lae vet gegeurde jogurt is ook ’n goeie voorbeeld van ’n lae glisemiese indeks, voedingsryke koolhidraat wat suiker bevat.”

Jy hoef nie jou kinders totaal en al van suikerige lekkernye te ontneem nie! Daar is alternatiewe.“My voorstel is dat ouers porsiegroottes beheer. Deel ’n sjokolade in die helfte. Dieselfde met lekkers – ’n kind hoef nie ’n hele pakkie lekkers te eet nie,” sê Claudine.

“Balanseer die hoeveelheid soet en sout eetgoed by partytjies. Vrugte en vrugtestokkies, vrugte-yslollies en selfs broodjies met lekker vulsels wat met koekiedrukkers in verskillende vorms gesny is, kan ’n alternatief vir tradisionele soetgoed wees,” stel sy voor.

Claudine verduidelik verder dat sekere versoete voedsel ryk is aan voedingstowwe.“Vrugtesap is gewoonlik verryk met vitamien C en kan in klein hoeveelhede per dag ingeneem word (125 ml). Versoete jogurt is ryk aan kalsium en proteïene en help om energie en konsentrasievlakke te bevorder.”