VRA DR. GENINE Soek jy raad oor ’n mediese probleem?
Krom van pyn
Vraag LYF PYN ORAL
Ek was nog nooit baie vet nie en het ook nog vir die afgelope twee jaar gewig verloor. Ek het vir die afgelope jaar ’n probleem met laerrugpyn en bo by my rug. Dit pyn ook baie in my gewrigte. Die privaat dokter sê dis fibromialgie. Ek is 39 jaar oud. Wat kan help vir die pyn? SEER
Antwoord BESTE SEER
Fibromialgie-sindroom (FMS) is ’ n chroniese siektetoestand. Die hoofkenmerke is veralgemeende, wydverspreide pyn en teerheid. Dit kan gepaard gaan met moegheid, spierstyfheid en probleme met slaap, buie en slegte geheue. Verskeie teorieë bestaan om die moontlike oorsake van FMS te ondersoek, maar tot dusver is daar nog onduidelikheid daaroor. Navorsing toon dat FMSlyers pyn anders as ander mense verwerk en is meer sensitief daarvoor. Studies het bewys dat verlaagde vlakke van serotonien (’n breinoordragstof) dalk jou pyndrumpel verlaag. Ander teorieë is: Hormonale wanbalans soos tydens menopouse en trauma aan jou sentrale senuweestelsel soos byvoorbeeld besering of emosionele stres. Oorerflikheid is
ook ’n faktor. FMS is moontlik ’ n kombinasie van fisieke en emosionele faktore. Dit kom meer voor in vroue en daar is ’n groter kans om FMS te ontwikkel as jy osteoartritis, rumatoïede artritis, lupus, Chron se siekte of ander auto-immuunsiektes het.
SIMPTOME: Chroniese verspreide pyne, sagte weefselswelling of abnormale gevoel in hande, arms, voete en bene, angstigheid of paniekaanvalle, kardiovaskulêre simptome soos duiseligheid en hartkloppings, styfheid (veral soggens) en/of spiertrekkings, depressie, slaapsteurnis, rustelose bene-sindroom, prikkelbare dermsindroom (IBS), swak bloedsirkulasie (koue hande en voete), onverdraagsaamheid vir koue temperature, pyn in die pelvis-area by vroue (pynlike menstruasie), prikkelbare blaassindroom, nek- en rugpyn, geheue- en konsentrasieprobleme en chroniese moegheid en min energie.
Die moegheid van FMS word beskryf as uitputting en mense voel heeltemal gedreineer van energie. Soms is dit erger as die pyn. Baie mense voel of hulle nie hul arms kan oplig nie en of hulle nie kan konsentreer nie.
DIAGNOSE: Daar is geen spesifieke bloedtoetse of spesiale ondersoeke wat die diagnose van FMS kan bevestig nie. Jou dokter of verpleegkundige sal ’ n mediese geskiedenis neem, jou ondersoek, en bloedtoetse en scans doen om ander siektes uit te skakel. Die diagnose van FMS word oorweeg as ander siektetoestande soos skildkliersiekte, kanker, osteoen rumatoïde artritis uitgeskakel is.
Die diagnose kan gemaak word as die persoon wydverspreide pyn vir meer as drie maande het met geen onderliggende mediese siektes wat die pyn veroorsaak nie. BEHANDELING: Daar is geen wonderkuur vir FMS nie. ’n Kombinasie van mid-
dels om jou beter te laat slaap en antidepressante wat nie net jou gemoed lig nie, maar ook pyn verlig, kan help. Navorsing het bewys jou simptome kan verbeter met sekere holistiese behandeling, alhoewel die simptome nie heeltemal weggaan nie. Oefening: Gereelde lae-impak aerobiese oefeninge (soos stap), strek- en geleidelike spierversterkingsoefeninge word aanbeveel.
Ontspan: Self-hipnose, asemhalingstegnieke, meditasie en progressiewe spierontspanning. Daar is baie ontspanningstegnieke wat stres en pyn kan verlig.
Terapie: ’n Arbeidsterapeut kan jou help om sekere aanpassings te maak aan jou werkarea of die manier waarop jy sekere take verrig, wat minder stres op jou liggaam sal plaas.
Slaaproetine: Handhaaf goeie slaapgewoontes. Gaan slaap en staan op omtrent dieselfde tyd elke dag. Was in warm water voordat jy gaan slaap, moenie kafeïen en alkohol voor slaaptyd drink nie, want dit kan jou slaapritme versteur. Maak seker jou kamer is donker, stil en koel. Gesonde leefstyl: Eet gesonde kosse en doen iets wat jy geniet. Alternatiewe behandeling: Probeer hidroterapie, akupunktuur, masseerterapie, joga en tai chi.