Rekordgraanoes stu rooivleisbedryf
Dit wil voorkom of ’n ‘perfekte storm’ wind in die seile van die rooivleisbedryf geblaas het. Vee kyk na die redes vir die oplewing en na wat die bedryf kan verwag.
Toe mnr. Lardus van Zyl, voormalige voorsitter van die Rooivleisprodusenteorganisasie (RPO), in Maart 2015 op die OosKaapse RPO-kongres voorspel het dat speenkalfpryse binne ’n jaar kan verdubbel, is hy verguis. Hoewel sy voorspelling met ’n jaar uit was, het pryse teen Julie vanjaar met 101% toegeneem vergeleke met die dag toe hy in sy kristalbal gekyk het.
Die redes vir die styging in rooivleispryse is welbekend. In die nadraai van El Niño het ’n wetenskaplike opname deur die Universiteit van die Vrystaat getoon dat 15% van vroulike diere (beeste, skape en bokke) in Suid-Afrika reeds vanweë die droogte uitgeslag is.
Verder het baie beesboere na wild oorgeskakel toe die pryse hoog was.
Die uitbreiding van mynbou en probleemdiere en veediefstal het ook ’n hap uit veeboerdery gevat.
Die groot aantal mislukte grondhervormingsprojekte het boonop ’n demper op die uitbreiding van veegetalle geplaas.
Waarnemers is dit eens dat daar nou minder beeste, skape en bokke as ’n dekade gelede in Suid-Afrika is.
Mnr. Gerhard Schutte, hoofbestuurder van die RPO, sê die laer aanbod en die rekordgraanoes was die hoofredes waarom rooivleispryse sedert April vanjaar die hoogte ingeskiet het en daarmee die sywaartse beweging van die afgelope vyf jaar omgekeer het. Diegene wat met beesboerdery volhard het, het nogtans daarin geslaag om in die afgelope vyf jaar 39% meer vleis te lewer. Hulle het dit reggekry deur gebruik te maak van hedendaagse tegnologie, soos genomika en beter bestuurs- en teelpraktyke, en deur baie goed na hul weiding om te sien. Die gemiddelde karkasgewig het in dié tyd van 250 kg tot gemiddeld 275 kg toegeneem.
Verlede jaar is 792 095 ton beesvleis met ’n bruto waarde van R44 miljard gelewer. Altesaam 17 589 ton beesvleis is ingevoer, wat 2% van die slagsyfer verteenwoordig. Verlede jaar het Suid-Afrika vir die eerste keer ’n netto uitvoerder (2,8%) van beesvleis geword.
SKAAPVLEIS
Die slaggetalle van skape het die afgelope paar jaar sywaarts beweeg en volgens amptelike syfers is 106 316 ton skaapvleis verlede jaar gelewer.
Sowat 1 300 ton (1,2% van die amptelike slagsyfer) is uitgevoer. Sowat 11 000 ton skaapvleis is ingevoer, wat die netto invoer op 9,1% te staan bring.
UITVOER
Hoewel die uitvoer van rooivleis nog in sy kinderskoene staan, sê Gerhard dit is betekenisvol dat Suid-Afrika reeds na 42 lande vleis uitvoer. Die uitvoer sluit van afval tot benevleis en hoëgraadsnitte in.
Omdat die prys van beesvleis nog onder invoerpariteit is, kan dit verdere uitvoergeleenthede skep. In die geval van skaapvleis is pryse egter op invoerpariteit, wat minder geleenthede vir uitvoer skep.
VERBRUIKERS
Oor vrese dat die huidige prys van rooivleis tot verbruikersweerstand sal lei, sê Gerhard verbruikers verras steeds die bedryf. “Hoewel aanvaar word dat rooivleis ’n luukse geword het en heelwat meer as witvleis kos, is daar steeds Suid-Afrikaners wat dit ongeag die prys verkies. Die porsies is dalk kleiner as gewoonlik en dit word nie elke aand bedien nie, maar verbruikers het beslis nie hul rug op rooivleis gekeer het nie.”
Hy sê prof. Tim Noakes het met sy banting-dieet een van die beste ambassadeurs vir die verbruik van rooivleis geword. “Daar is wêreldwyd ook ál meer wetenskaplike navorsing wat toon dat rooivleis goed is vir die mens se gesondheid.”
Hy gee toe dat die produksie en verbruik van slaghoenders in Suid-Afrika vinniger en groter groei as rooivleis sal toon. Daar moet in gedagte gehou word dat witvleis grootliks in “fabriekstoestande” geproduseer word en daar vinniger by markkragte aangepas kan word. Die feit dat rooivleis grootliks vanaf natuurlike weiding gelewer word, is egter ’n groot voordeel.
“Rooivleis bevind hom toenemend in ’n nismark. Samic oudit reeds 32 handelsmerke. Om die mark volhoubaar te ontgin, sal gradering en naspeurbaarheid al hoe belangriker word.”
KUDDEBOU
Met die huidige goeie rooivleispryse – speenkalfpryse het op ’n jaargrondslag verdubbel en bees- en skaapvleis het met onderskeidelik 25% en 20% gestyg – verwag Gerhard dat sommige wildboere dit sal oorweeg om hul veefaktor te verhoog.
Finansiële instellings sal ook meer geneë wees om rooivleisprodusente met lenings by te staan om weer kuddes te bou.
Gerhard waarsku egter as dieregesondheid nie met ’n fyn oog dopgehou word nie, dit rampspoedige gevolge vir die bedryf kan hê.