’n Moet vir die toekoms
Die voordele van ’n naspeurstelsel weeg swaarder as die nadele. As Suid-Afrika meer vleis wil uitvoer, is dít een manier om winsgewende markte te betree. Die bestuursvoordele wat op plaasvlak aan só ’n stelsel verbonde is, weeg swaarder as enige moontlike
Suid-Afrikaanse bees- en skaapboere is met reg bekommerd oor die lae pryse (per kilogram lewende gewig) wat hul diere in vergelyking met dié uit meer ontwikkelde lande behaal. In die artikel “Vernuwing nodig vir rooivleisbedryf” (LBW, 18 Maart 2016) het ek daarop gewys dat Suid-Afrika se speenkalfpryse bykans die helfte van dié in Amerika en Australië is. Dit is ook dieselfde as in ander ontwikkelende lande, soos Pakistan en Indië, waar alle vleis wat verkoop word in werklikheid gelykstaande aan Suid-Afrika se graad C-vleis is.
My voorstel oor hoe om uit hierdie situasie te kom, is om ’n groter uitvoermark vir plaaslike hoëwaardesnitte te skep. ’n Onlangse besoek aan Botswana was weer ’n openbaring. Hoewel net 20% van Botswana se beesvleis uitgevoer word, sorg dit vir 80% van dié land se inkomste, hoofsaaklik omdat hy toegang het tot baie winsgewende Europese markte. Suid-Afrika is ongelukkig om verskeie redes van baie van dié markte uitgesluit. Redes daarvoor is die plaaslike gesondheidstatus en ’n gebrek aan ’n naspeurstelsel.
Baie Afrikalande het ’n naspeurstelsel, of is in die proses om dit in te stel. Suid-Afrika kan dus uit hul suksesse en mislukkings leer.
NAMIBIESE SUKSESVERHAAL
Die suksesvolste naspeurstelsel in Afrika, en een van die bestes ter wêreld, is ongetwyfeld die Namibiese stelsel. Dit het klein begin as ’n vrywillige stelsel. Dit is voortgedryf deur produsente-organisasies vir diereprodukte wat vir uitvoer bestem is. Dit was aanvanklik ’n eenvoudige oorplaatjie en aantekeninge is op papier bygehou. Daarna is ’n oorplaatjie met ’n staafkode gebruik. In die warm, droë en ekstensiewe omgewing het dit gou onprakties geblyk te wees omdat die plaatjie eers skoongemaak moes word voor dit deur ’n leser gelees kon word.
Druk van die Europese Unie (EU) het gelei tot ’n dubbele oorplaatjiestelsel. Namibiese KORTOM
■ Die naspeurstelsel het talle bestuursvoordele, soos die bekamping van siektes en identifikasie. ■ Namibië se dubbele oorplaatjiestelsel is ’n voorbeeld van hoe om ’n naspeurstelsel suksesvol in te stel. ■ Om toegang tot Europese markte te kry, is ’n naspeurstelsel byna ononderhandelbaar.
boere het hulle toe tot ’n radiofrekwensietoestel (RFID) gewend.
Dié plaatjie het ’n elektroniese klos wat deur ’n elektroniese leser geaktiveer word om ’n internasionale identifikasienommer te voorsien. Die plaatjies vir albei ore kos sowat R25 stuk. Daar is ook ’n heffing op alle beesverhandeling om onder meer ook vir die naspeurstelsel te betaal. Terloops, baie Suid-Afrikaanse boere gebruik ook nou die plaatjies vir bestuursdoeleindes.
Die Namibiese stelsel het ongetwyfeld nuwe markte, soos Noorweë, Europa en nou China, vir die bedryf oopgemaak. Die volledige nasionale stelsel het omstreeks die jaar 2000 begin, maar daar is heelwat voor dit uitgerig.
Suid-Afrika is ’n netto invoerder van vleis en het, anders as Namibië, nie ’n beduidende uitvoermark nie. Daar sal egter later in die artikel getoon word daar is talle voordele aan die instelling van ’n naspeurstelsel verbonde – en dit is nie net van toepassing op uitvoer nie. Uitvoer was egter ’n sterk dryfveer vir talle lande om ’n naspeurstelsel in te stel.