GROOT KOMMER OOR VERSPREIDING VAN VRUGTEVLIEË
Navorsing wys vrugtevlieë beweeg redelik maklik tussen vrugtestreke in Suid-Afrika. Dit voorspel gevaar vir pogings om die verspreiding van die Oosterse vrugtevlieg na Wes-Kaapse vrugteboorde te keer.
’n Studie in 2013, gelei deur dr. Minette Karsten van die departement bewaringsekologie en entomologie aan die Universiteit Stellenbosch, toon dat twee van Suid-Afrika se inheemse vrugtevlieë, die Natal- en die Mediterreense vrugtevlieg, redelik vrylik in Suid-Afrika rondbeweeg ondanks streng beheer in sekere gebiede. Die vrugtevlieë veroorsaak skade aan vrugte én hou ’n groot risiko vir die uitvoermark in.
Die span het die genetiese samestelling van bevolkings van die twee vlieë in verskillende gebiede in Suid-Afrika met mekaar vergelyk om verspreidingspatrone te ondersoek.
Die navorsers was verras om agter te kom dat vrugtevlieë wat byvoorbeeld in die WesKaap en Levubu (Limpopo) voorkom, gene-
ties identies is. “Dit beteken die vlieë beweeg redelik maklik tussen verskillende gebiede,” sê Minette.
Vorige navorsing het gewys dat die vlieë op hul eie nie verder as ongeveer 10 km in ’n leeftyd kan beweeg nie.
Mense versprei waarskynlik die insekte langs kommersiële handelsroetes en deur mense wat informeel met die vrugte rondbeweeg. “As ek in die Wes-Kaap in my motor klim met ’n sakkie lemoene vir iemand in Nelspruit, gaan niemand my langs die pad voorkeer om te sê ek mag nie my lemoene saamvat nie. As ek besmette lemoene langs die pad uitgooi, het ek maklik die vlieë tot daar gevat.”
Hierdie bevindinge is redelik kommerwekkend aangesien die Oosterse vrugtevlieg, wat tans nog net probleme in die noordelike dele van die land veroorsaak, al hoe nader aan die vrugteboorde van die Wes-Kaap kruip.
“Hierdie navorsing het groot waarskuwingsligte laat flikker toe die Oosterse vrugtevlieg in Suid-Afrika ingekom het. Ons weet nou vrugte en hul plae beweeg redelik vrylik in Suid-Afrika en die voorkoming van verspreiding is ’n uitdagend.” Dié Oosterse plaag kom tans in vyf provinsies van Suid-Afrika voor, met enkele gevalle wat reeds in die Oos- en Noord-Kaap aangemeld is. Die navorsers stel voor dat plaagbestryding, wat tans nog net op plase plaasvind, op ’n groter skaal moet plaasvind om verdere verspreiding voorkom. Minette sê dit is veral belangrik dat die verskillende sektore in die Regering en die bedrywe met die publiek moet saamwerk, en dat die publiek die nodige opvoeding oor die verspreiding en die gevare van die vrugtevlieë moet kry. –