BESTUUR JOU RISIKO MET DIÉ PRODUKTE

Dit is algemeen bekend dat prysrisiko een van die grootste gevare vir graanboere inhou. Die bemarking en die prysvasstelling van graan is byna ’n wetenskap op sigself – en finansieringsprodukte bied dikwels ’n doolhof van moontlikhede. Hier is ’n uiteense

om graan te verbou nie. Volgens mnr. Dawie Maree, hoof van inligting en bemarking van FNB Landbou, wil hulle met dié finansieringsproduk boere geld leen vir graanproduksie, terwyl dit die produksie- en prysrisiko daaraan verbonde hanteer.

Hierdie PPC-produk is beskikbaar vir bestaande FNB-kliënte en die boer se produksierisiko word deur oesversekering bestuur. Dié soort versekering dek die boer teen oesverliese weens onder meer hael- en droogteskade. Boere moet die bank voorsien van onlangse grondontledings, GPS-plaaskaarte en opbrengsstatistieke vir ten minste die laaste vyf jaar.

Die bedrag wat aan boere geleen word, word bepaal deur hul finansiële posisie, asook die gemiddelde opbrengs op lang termyn van die gewas wat hulle aanplant. Na gelang van die dekking wat die oesversekeraar bereid is om te bied, kan FNB onder die PPC-produk tot 90% van die boer se gemiddelde opbrengs op lang termyn beskikbaar stel as finansiering vir produksiemiddele. Boere het voor planttyd toegang tot 65% daarvan en kry die res nadat die opkomsverslag vir die graan ingedien is. In alle gevalle moet die boer reeds graan bemark het voor geld beskikbaar gestel word.

VYF BEMARKINGSOPSIES

Dit is by die bemarking van graan dat FNB en RMB kragte saamsnoer. RMB hanteer die vooruitkontrakte vir boere wat deel uitmaak van FNB se PPCfinansieringsproduk. Boere het ’n keuse tussen vyf verskillende bemarkingsopsies, maar moet hul graan aan RMB bemark. Die opsies is soos volg: 100% minimumpryskontrak. Met hierdie opsie kan boere ’n minimumprys vir hul graan gereed hou, terwyl hulle steeds in ’n stygende mark aan prysstygings kan deelneem. Die kritiek teen hierdie opsie is gewoonlik die koste van verskansing, dus die koste van die aankoop van ’n verkoop-opsie (put). 100% geweegde gemiddelde pryskontrak. Met hierdie opsie hoef boere nie die bemarkingsbesluit op een spesifieke dag te neem nie. RMB bestuur ’n geweegde gemiddelde prys namens die boer oor die termyn van die kontrak. Hierdie opsie maak dit ook vir boere moontlik om hul minimum prys te laat verhoog namate die prys styg. Indien die prys egter daal, verlaag die minimum prys nie. 50% minimum prys en 50% geweegde gemiddelde pryskontrak. Hierdie opsie is ’n kombinasie van die twee opsies hierbo. 70% minimum prys en 30% vastepryskontrak. 70% van hierdie pryskontrak word deur RMB op dieselfde manier as die minimumpryskon- trak as opsie 1 hierbo gehanteer. Vir die restant (30%) van die kontrak word die graan as ’n vastepryskontrak geprys. 70% geweegde gemiddelde prys en 30% vastepryskontrak. Dié kontrak bied boere ’n gemiddelde prys op 70% van hul graan, soos by opsie 2 hierbo, asook 30% van hul graan op ’n vastepryskontrak.

VERSKILLENDE RISIKOPROFIELE

Hierdie bemarkingsopsies van RMB is op ’n groot verskeidenheid risikoprofiele van toepassing. In jare waar daar dalk droër toestande voorspel word, kan boere tipies minimumpryskontrakte gebruik, aangesien die verwagting sal wees dat pryse kan styg. ’n Geweegde gemiddelde pryskontrak gee boere ’n passiewe manier om aan markstygings deel te neem, terwyl hulle deurentyd ’n minimum prys kry.

Namate boere sekerheid oor hul oes het, of waar hulle op ’n bepaalde tyd tevrede is met die graanprys, kan vastepryskontrakte gesluit word. Volgens Dawie het die gemiddelde pryse wat FNB-kliënte vir hul wit en geel mielies sedert 2002 ontvang het, nog elke jaar beter gevaar as die gemiddelde prys vir mielies op Safex.

Ten spyte van oesversekering wat op produksierisiko gemik is en pryskontrakte wat op prysrisiko gemik is, loop boere steeds ’n risiko as hulle weens onder meer droogte- of haelskade nie

Die afgelope jaar was ’n sprekende voorbeeld van die waarde van force majeure-dekking vir die graanboer.