KANT BRING
Soos ek hier skryf, sak daar skaflike reën oor groot dele van die somerreëngebied uit. Vanoggend sommer 68 mm by Tweeling, met ’n 80% kans op goeie neerslae oor die sentrale dele vir die res van dag. Teen volgende Dinsdag of Woensdag, wanneer u hier lees, is die nuus hopelik nog beter. En vir elke druppel bly ’n mens diep dankbaar.
Vir diegene wat nog nie ’n ordentlike bui gehad het nie, is Thys Grobbelaar van Senwes se opmerking op bl. 14 miskien ’n riem onder die hart. Suid-Afrika se twee grootste mielie-oeste nóg was in normale produksiejare. Dus toe ’n gevreesde El Niño of ’n natterige La Niña geen rol gespeel het nie. In 1980/’81 was die oes 14,66 miljoen ton en in 2013/’14 was dit 14,25 miljoen ton.
Terwyl die reën nie in ons hande is nie, is daar baie goed wat wel is, soos die voortslepende gespook met enstowwe. Dr. Steven Cornelius, grootbaas van Onderstepoort Biologiese Produkte (OBP), moes laasweek in die Parlement bontstaan om te verduidelik. Wees net geduldig, het hy weer gepaai, “die tjek is in die pos”. En dis toe net daar waar Mike Mlengana, landbou-DG, ontplof het: “Die entstowwe is nie beskikbaar nie. Daar is geen rede vir die veeartse om te lieg nie.”
En, ja, almal is nou goed gatvol. Die nasionale Rooivleisprodusente-organisasie wil OBP hof toe sleep en die Opkomende Rooivleisprodusentevereniging het Sensenzi Zokwana, Minister van Landbou, Bosbou en Visserye, gevra om Cornelius summier te pos.
En terwyl OBP verskonings maak, skarrel die private sektor rond om te red wat te redde is. Dok Faffa Malan en dr. Pieter Vervoort deurkuis nou al geruime tyd die land om dieregesondheisforums te stig om ‘n terugvegpoging teen die brucellose-epidemie te probeer koördineer. As brucellose hokgeslaan kan word, reken hulle, kan dit as bloudruk dien om Suid-Afrika se dieregesondheidstatus weer op peil te kry. Maar sonder die staat is die poging doodgebore.
Soos Whitey Basson, grootbaas van Shoprite, die ander dag aan ‘n Sondagkoerant gesê het: Dit verg 634 blaaie dokumentasie om net een skeepshouer uit die land te kry. Om 15 000 verskepings na 14 Afrika lande te kry, moet 785 462 blaaie dokumentasie ingevul word. “Dis nou uitvoer uit Suid-Afrika,” merk Whitey op. “Geld wat veronderstel is om die land se groeikoers bo 1% te hou.”
Dis verregaande en grens byna aan verraad. En, soos met OBP, is dit buite die beheer van die mense wat regstreeks geraak word.
Die oplossing is voor die handliggend: Hou mense verantwoordelik en betrek die private sektor se kundigheid en spoed. Want daar is ’n hele waardeketting, van werkers tot wolkopers, wat byvoorbeeld afhanklik is daarvan of boere se skape ingespuit word of nie.
Dit was ook die boodskap van Jeff Every op LBW se onlangse konferensie op Stellenbosch. “Kry om hemelsnaam net die boere betrokke,” was dié hoog aangeskrewe suiwelkonsultant se raad.
En hy behoort te weet. Hy bestuur Amadlelo Agri, die verbysterend suksesvolle bemagtingsprojek van 70 van die land se grootste suiwelboere. Hy vestig winsgewende, hoogs tegniese melkplase met swart bestuurders — selfs in die voormalige tuislande waar niemand ooit gedink het dit is moontlik nie.
Ja, net mooi enigiets is haalbaar as almal hul kant bring. En, wie weet, as die reën sy kant bring, kan dié seisoen nog ’n heel skaflike een word. — CHRIS BURGESS
Media24 Weeklikse Tydskrifte