Platform maak boordtake maklik
’n Selfloper-plukplatform wat teen minder as R100 per dag loop, maak die lewe van vrugteboere én werkers aansienlik makliker en talle boordtake word tot 35% doeltreffender uitgevoer.
Hy kon nie glo dat vrugteboere so met traplere in oestyd sukkel nie. Daarom het mnr. Koos Wilkinson – ’n man wat nog altyd lief was vir “wieletjies en draadjies” – ’n selfloper-plukplatform ontwerp wat op drie vlakke kan werk.
Volgens mnr. Francois Hess, produksiebestuurder op die Stellenbosse vrugte-enblommeplaas Morgenzon, het dié platform sy lewe sommer baie vergemaklik.
“Die enigste nadeel is dat ons net twee het! Ek vra vir meer,” vertel hy laggend.
“Ons gebruik dit tydens snoeityd, om uit te dun, vir somersnoei én om te oes. Alles wat tradisioneel met traplere gedoen is, word nou met die platforms gedoen. Waar dit altyd ’n gesukkel was om deur uitdun en snoei te kom, is ons produktiwiteit nou heelwat hoër, wat die koste afbring. Ons is 30% tot 35% doeltreffender,” sê Francois, wat 38 ha pruime bestuur. Nog ’n groot voordeel is dat plukval – ’n groot probleem in die vrugtebedryf – bykans nie meer gebeur nie. “Gewoonlik is plukval tussen 10% en 15%, maar nou is dit eintlik niks nie, want die werkers hoef nie in die boom te klim of te werskaf nie.” Koos is die eienaar van Pico Products, maar was 43 jaar lank verbonde aan Metrorail, waar hy as sinjaaltegnikus gewerk het. Hy het in 2012 die eerste plukplatform vir die broers Pieter en Jaco Olivier van Frisgewaagd, naby Prins Albert, gebou. (Die Pico-platform is na die twee broers genoem.) Nou loop daar al altesame 15 van dié geel bulletjies in die Wes-Kaapse vrugtebedryf en die bestellings stroom in. Koos, wat in Augustus afgetree het, gaan hom nou heeltyds wy daaraan om die platforms en ander landboutoerusting te bou. LIGGING Die staalplatform het ses kleiner, verskuifbare platforms op drie verskillende hoogtes. Daar is drie platforms (450 cm breed) aan elke kant. Elkeen dra twee tot drie mense, met plek vir ’n plastiek-plukkrat tussen hulle.
“Die voorste vier platforms is ook verstelbaar. Die voorste twee is die hoogste sodat werkers die hoogste takke kan bykom. Die volgende twee is ’n bietjie laer, vir werk in die middelste deel van die boom. Die twee laagste platforms kan nie skuif nie,” verduidelik Koos.
Om die koste laag te hou, word die platforms met die hand verstel – en dít duur net ’n paar minute, sê hy. Al ses platforms is ook horisontaal verstelbaar en kan dus nouer gemaak word. Die bome op Morgenzon is sowat 4,5 m hoog en die hoogste platform kom gemaklik daarby uit.
“Ons is nou besig met uitdunwerk en jy kan sien die boonste en onderste dele van die boom is baie eweredig uitgedun. Dis onmoontlik om so ’n egalige verspreiding te kry as jy die trappe gebruik, want ons oë kom net nie daar bo nie,” sê Francois.
Die platforms kan ook na binne en buite skuif vir wanneer die rye dalk wyer is of werkers diep in die bome moet werk.
Hy sê daar kan tot drie mense per platform staan, maar die opsigter moet seker maak hulle is nie in mekaar se pad nie. Die platform dra gewoonlik sowat 12 boordwerkers en ’n operateur wat as “ekstra paar oë dien” om seker te maak die werkers verbrou nie.
Die werktuig is minder as 3 m wyd, sodat dit maklik in boordrye van 3-4 m kan pas, maar Koos het ook al ’n baie nou platform (net 1,3 m wyd) vir ’n hoë-digtheid-aanplanting gebou.
Francois noem dat vrugtebome wel so opgelei moet wees dat die sytakke van die punt tot by die leier nie langer as ’n armlengte moet wees nie, anders sukkel die werkers om tot binne in die bome te werk.
Op die plukplatform is ook ’n “glybaan” waar sowat ses leë en ses vol kratte tydens oestyd gehou kan word.
LOOP SELF TOT 2 KM/H
Die selfloper-platform word hidrostaties aangedryf en kan teen 200 m/h tot 2 km/h beweeg. Dit is toegerus met ’n Honda-enjin wat 7 kW lewer. “Die spoed waarteen die platform loop, is ook die spoed waarteen die plukkers werk,” sê Koos.
Die platform kan ook op aanvraag met ’n 10 kW-dieselenjin toegerus word.
Die ratkas is ’n “stokkie” en daar is opsies om vorentoe en in trurat te ry. Dit is dus baie maklik om te bestuur en sodra dit in rat is, loop dit outomaties.