DIÉ PAPIERWERK MÓÉT JY DOEN
Geen boerdery wat waterregte ouer as die Nasionale Waterwet gebruik, kan bekostig om die Departement van Water en Sanitasie se proses van verifikasie en validasie te ignoreer nie.
ALLE boere wie se waterregte ouer is as die Nasionale Waterwet (Wet 36 van 1998) gaan in die nabye toekoms dié regte moet formaliseer in oorleg met konsultante van die Departement van Water en Sanitasie.
Dit staan bekend as die proses van verifikasie en validasie (ondersoek en bevestiging). Dit is deel van ’n beweging in die departement om daardie waterregte wat onder die vorige wet gevestig was, te bevestig. Dit raak nie watergebruikslisensies wat kragtens die huidige wet uitgereik is nie.
Boere is bang dat dié proses misbruik kan word, maar kenners benadruk dit is ’n interaktiewe proses en dat hul regte nie summier opgeskort sal word nie.
Dele van die Vaal- en Oranjerivier is al afgehandel, en tenders word gefinaliseer vir die Limpopo-, Vaal- en Oranjerivier-waterbestuurgebied. Verifikasieprojekte is tans onderweg vir die Berg-Olifants-, Mzimvubu tot Tsitsikamma-, en Olifantsrivier-waterbestuursgebied.
Mnr. Adriaan Groenewald, ’n waterkonsultant en gereelde Landbouweekblad-rubriekskrywer, beantwoord vrae hieroor.
Wat is die minimum stappe wat boere moet volg? Hou alle stawende dokumentasie wat op die betrokke tydperk (1996-1999) betrekking het, byderhand. Dit sluit in permitte, waterhofbevele, ou Eskom-rekeninge, lugfoto’s, pompdata en enige ander dokument wat toepaslik is op watergebruik. Boere móét aan dié proses deelneem.
Hoeveel speling laat die departement toe tussen geregistreerde watergebruik en die werklike watergebruik soos wat met watergebruikrekords vasgestel is? ’n Verbruiker se geregistreerde watergebruik kan opwaarts aangepas word. Onthou, die klem lê op daardie water wat wettiglik gedurende die kwalifiserende tydperk gebruik is en nie dít wat as sodanig geregistreer is nie.
Wat gebeur in gevalle waar ’n geregistreerde watergebruik heeltemal foutief is en die lugfoto-rekords bevestig dit? Aanpassings sal gemaak word. Die lugfoto’s van die betrokke tydperk dra baie gewig.
Hoe betroubaar is die lugfotorekords? Hoewel die satelliet- en lugfoto’s van waarde is om die omvang van die ontwikkeling op die grond aan te dui, is dit nie bepalend vir die volumetriese gebruik op die lande nie. Ander faktore, soos besproeiingskeduleringsmetodes, tipiese gewasse en die betroubaarheid van lewering van die bron, moet daarmee saam in ag geneem word.
Foute kan wel voorkom. Dit is van groot belang dat die boer kommunikeer met die betrokke konsultant en foute uitwys.
Wat van die boer se huidige waterverbruik? Dit word nie geverifieer nie, maar bloot aangeteken.
Kan boere vervolg word as die proses wys dat hulle destyds meer water gebruik het as wat ingevolge die ou wetgewing aan hulle toegestaan is? Ongemagtigde watergebruik is onwettig en gevolglik strafbaar. Dit is onwaarskynlik dat summier tot strafregtelike vervolging oorgegaan sal word, tensy die boer volhard met onwettige gebruik ná die verifikasieproses.
Wat gebeur as ’n dispuut tussen die departement en die boer ontstaan? As die boer nie met die departement saamstem nie, kan hy appelleer tot die Watertribunaal. As sy appèl misluk, kan hy die Hooggeregshof nader. Daar is tydsraamwerke in die Nasiona- BO: le Waterwet en die gepubliseerde regulasies waarvan die boer hom deeglik moet vergewis.
Wat gebeur as jy die spertyd nie haal nie? As jy nie binne die spertyd, byvoorbeeld 30 dae, reageer op die brief wat vereis dat jy aansoek moet doen om verifikasie nie, mag jy nie die ongeverifieerde waterverbruik verder uitoefen nie. Ek meen dat jy dan nog nie jou wettige watergebruik verloor nie, maar jy mag dit nie uitoefen nie.
Die wet maak voorsiening dat ’n verbruiker kan aansoek doen om ’n laat aansoek oor die hoof te sien. As die departement dit toestaan, gaan die normale verifikasieproses voort.
Sodra die verifikasie afgehandel en ’n bepaling ingevolge artikel 35 (4) van die wet uitgereik is, mag die boer slegs die hoeveelheid water gebruik wat in daardie bepaling vervat word.
Wat gebeur as jou aansoek om oor die hoof gesien te word, misluk? Dan kan die verbruiker sy gebruik verloor totdat die Watertribunaal of die Hooggeregshof in sy guns beslis.
‘Enige ongemagtigde watergebruik is onwettig.’