Stof ’n slag die vergete testament in jou laai af
Of ons nou daarvan hou of nie, die einde van die pad breek vir almal aan. Kry jou testament in orde en vergewis jouself van al die moets en moenies.
Jou testament is ’n dokument wat bepaal wat met jou goed gebeur wanneer jy sterf. ’n Mens sterf “testaat”, dus met ’n testament wat jy laat opstel en onderteken het, of “intestaat”, dus sonder ’n testament. Sommige mense het ’n testament opgestel terwyl hulle gelewe het, terwyl ander nog nie eens daaraan gedink nie. Nog ander wil nie oor die dood praat nie – totdat dit hulle onverwags betrap en geen beplanning gedoen is nie. Sommige mense se testamente is ook in die jare toet opgestel toe hulle pas getroud is. Baie weet nie eens waar hul testament is nie. “Ons dink dit is by die bank.”
Daar is ook mense wat dink “’n testament” het net iets met die Bybel te make, die Ou en Nuwe Testament.
Die meeste mense wat al ’n makelaar gesien het, is bewus van ’n testament of het al een laat opstel en onderteken. Baie mense onderteken egter nie hul testamente nie en dan is dit niks werd nie.
’n Mens kan ’n enkele testament optrek of ’n gesamentlike testament, waar twee mense in dieselfde dokument elk hul bates uitdeel. Hulle hoef nie getroud te wees nie. Elkeen kan slegs die bates wat hy/sy besit, laat vererf. ’n Mens kan nie ’n ander mens se goed in jou testament uitdeel nie. Enige persoon wat 16 jaar en ouer en by sy/haar volle positiewe is, mag ’n testament opstel en mag sy testeervryheid gebruik om sy/haar goed te laat vererf na wie hy/sy wil.
’n Testament het altyd twee getuies, wat minstens 14 jaar of ouer moet wees. Indien jy ’n erfgenaam is, teken jy nie as getuie nie, want getuies mag nie erf nie. Deesdae word die getuies se adresse ook aangeteken.
BEREDDER DIE BOEDEL
Die eksekuteur is die persoon of instansie wat die boedel moet beredder. Die testateur moet self sy eksekuteur kies en in die testament benoem. Die Meester van die Hooggeregshof doen die aanstelling van ’n eksekuteur. Indien die Meester tevrede is met die persoon of instansie, sal die Meester ’n eksekuteursbrief uitreik.
Die volgende persone en instansies mag as eksekuteurs optree:
Gade (langslewende) van die oorledene (testateur/testatrise) Kinders van die oorledene Familielede van die oorledene Instansies soos ’n bank (banke het trustmaatskappye) Prokureurs Ouditeure Meer as een eksekuteur mag aangewys word. Die testateur mag mede-eksekuteurs aanwys in sy testament as hy wil. Maak seker die persoon of instansie wat as eksekuteur benoem is, kan wel boedels beredder. Boedelbereddering is ’n spesialistaak en mense wat dit doen, bemeester dit eers ná ’n paar jaar.
Indien ’n trustmaatskappy die eksekuteur is, kan ’n mens gerus wees omdat boedelbereddering die besigheid van trustmaatskappye is. Bykans alle banke het trustmaatskappye in hul groep en daar is ook ’n aantal trustmaatskappye wat nie aan banke gekoppel is nie.
Alhoewel die langslewende, die kinders of ’n familielid in die testament benoem kan word om as eksekuteur op te tree, sal die Meester hulle nie aanstel nie omdat hulle nie boedels kan beredder nie. Die Meester gaan aandring op die aanstelling van ’n “agent”. Die langslewende of familielid moet dan ’n agent gaan soek, naamlik ’n prokureur, ouditeur of trustmaatskappy.
Die voorgeskrewe wetlike eksekuteursgeld is 3,5% plus BTW. Eksekuteurs mag nie meer as daardie 3,5% in hul sakke steek nie. Alle trustmaatskappye het reeds glyskale vir tariewe, en hoe groter die boedel, hoe kleiner is die persentasie van die tarief.
Wanneer die benoemde eksekuteur ’n agent opgespoor het, word die Meester in kennis gestel. Die Meester stel óf die agent aan óf net die benoemde eksekuteur óf albei. Koste word onderling gereël en die agent doen die bereddering. Die persoon wat deur die Meester aangestel is, moet alle dokumente wat na die Meester toe gaan, onderteken. Die “mag van assumpsie” bemagtig die aangewysde eksekuteur om die leisels aan die agent oor te gee.
VEREISTES VIR ’N TESTAMENT
Die Wet op Testamente (Wet 7 van 1953), soos gewysig, bepaal die voorskrifte en formaliteite vir ’n geldige testament. ’n Geldige testament moet aan die formaliteite gehoor gee en uitvoerbaar wees. Die voorwaardes en formaliteite is onder meer: Elke persoon, 16 jaar en ouer, mag ’n testament opstel, tensy hy/sy verstandelik onbekwaam is om die aard en uitwerking van sy handeling te begryp. ’n Testament moet op skrif wees. Die woorde kan getik of geskryf wees. ’n Mens mag jou testament verander, maar maak seker die voriges word herroep. Dit moet reg onderteken wees, verkieslik aan die einde van elke bladsy deur die testateur en deur twee getuies, terwyl albei die getuies teenwoordig is. Die getuies moet minstens 14 jaar oud wees en ook by hul volle positiewe, om later, indien nodig, die handtekening van die testateur uit te ken. Die getuie moet bewus wees hy/sy onderteken ’n testament. Dieselfde twee getuies moet op elke bladsy van die testament teken. Die ondertekening van getuies hoef nie voluit-handtekeninge te wees op die bladsye nie (behalwe die laaste bladsy, waar dit voluit geteken moet word) omdat parafering ook erken word vir ondertekening. Die testateur se handtekeninge moet ook voluit aan die einde van die testament aangebring word in die teenwoordigheid van die twee getuies, waarna die twee getuies ook in mekaar se teenwoordigheid die testament voluit onderteken. Ondertekening sluit in parafering, maar om voluit te teken is beter. ’n Erfgenaam of sy/haar gade en ’n voog, eksekuteur, trustee van ’n testamentêre trust of hul gades mag nie die testament onderteken nie.
Mnr. Andrè Eloff is ’n regs-en-besigheidskonsultant van die finansiëledienstemaatskappy Allegiance Consulting.