Afrika: Vastelandvan geleenthede, struikelblokke

Op lang termyn het Afrika suid van die Sahara heelwat landboupotensiaal, maar ’n mens sal genoeg geld van jou eie moet hê om ’n onderneming te begin. Gaan verkieslik na ’n land waar daar reeds ondersteuningsnetwerke van Suid-Afrikaanse landbou-onderneming

Die Suid-Afrikaanse boer bly in sy wese ’n pionier, anders sou Suid-Afrika nie selfvoorsienend gewees het wat basiese voedselproduksie betref nie. Ongelukkig plaas die Regering se vyandigheid teenoor kommersiële boere dit in gedrang, veral in die lig daarvan dat hy geen ondersteuning bied in die nadraai van die ergste droogte in menseheugenis nie.

Dit is dan wanneer mense begin gesels en vertel van die potensiaal van die landbou noord van die Limpoporivier waar die klimaat en opbrengste soveel beter is as in Suid-Afrika. Daarby is Suid-Afrikaanse boere glo gesog in sommige ander Afrika-lande.

Zambië spog reeds met etlike honderde voormalige Zimbabwiese boere (selfs duisend, volgens sommige mense). Hulle voorsien nou mielies aan pres. Robert Mugabe se verhongerde land. Daar is ook reeds heelwat Suid-Afrikaanse landboumaatskappye wat in Zambië betrokke is – van insetverskaffers tot hoenderboerderye en melkverwerkers, al is party op ’n klein skaal.

Nadat ’n bekende boer onlangs aangekondig het dat hy sy boerdery na Zambië gaan diversifiseer en dat hy goeie indrukke van dié land se regering het, praat almal nou weer oor elders in Afrika gaan boer. Daar is egter ’n paar werklikhede wat ’n mens in ag moet neem voor jy so ’n besluit neem.

POTENSIAAL EN KENMERKE

Die landboupotensiaal van lande suid van die Sahara is aansienlik. Volgens die Verenigde Nasies (VN) se Voedsel- en Lanbou-organisasie (VLO) is sowat 50% van die wêreld se onbenutte landboupotensiaal in die streek. Die streek het ’n hoë reënval en is besonder waterryk. Baie min van die besproeiingspotensiaal is al ontgin.

In Zambië begin besproeiingsboerdery op kommersiële skaal nou aandag geniet. Veral koring kan in die droë seisoen suksesvol verbou en moontlik na Suid-Afrika uitgevoer word. Zambië se mielie- en sojaproduksiepo-

tensiaal is heelwat beter as Suid-Afrika s’n en vergelyk met van die bestes in die Amerikas. Gegewe die heelwat hoër opbrengste is die produksiekoste per ton laer en kan gewasse dus taamlik mededingend verbou word. Graanproduksie maak dit ook moontlik dat byvoorbeeld braaihoendermaatskappye en melkerye voer teen mededingende pryse kan bekom.

Puik weiding bied ook die potensiaal om beesvleis goedkoop te produseer. Met ’n goeie naspeurbaarheidstelsel behoort boere in Zambië na die Arabiese lande waarheen van Suid-Afrika se voerkrale nou uitvoer, te kan uitvoer.

Ondanks die landboupotensiaal en onbenutte grond is Afrika suid van die Sahara die streek met die meeste ondervoede mense ter wêreld. Die VN raam dat een uit drie of vier mense uit die bevolking van bykans 1 miljard ondervoed is. Hoewel die landboupotensiaal groot is, beoefen baie mense nog bestaansboerdery. Dit is een van groot oorsake van die armoede.

Die ander dilemma is as ’n kind ondervoed is, kan hy of sy nie as volwassene sy of haar volle potensiaal bereik nie weens beperkte verstandelike vermoëns. Daardie mens kan nie opgelei word vir hoëvlakwerk nie.

Volgens Deloitte het Afrika tans die hoogste tempo van verstedeliking ter wêreld. Ses van die tien lande ter wêreld wat die vinnigste verstedelik, is in Afrika suid van die Sahara. Nigerië het tans die negende grootse stedelike bevolking ter wêreld – sowat 80 miljoen mense.

Na verwagting gaan die verstedelikingstempo in die streek bly toeneem. Binne die volgende 20 jaar kan heelwat van die wêreld se megastede in Afrika suid van die Sahara wees. Die projeksies wat gedoen is, dui daarop dat die Kaapse metropool en Gauteng twee van die kleinstes in Afrika gaan wees. Nairobi in Kenia gaan groter wees as Gauteng of Kaapstad. Daar sal dan ’n mark wees vir kommersiële hoeveelhede voedsel op winkelrakke.

Afrika suid van die Sahara is tans die streek met die naashoogste ekonomiese groeikoers (ná Asië) – 4% tot 5% per jaar. Dit is veel beter is as dié van Suid-Afrika.

Dit beteken dat die inkomste per kop groei en dat die vraag na voedsel, insluitend hoëwaardevoedsel, in die stedelike gebiede begin toeneem. Dit is egter van ’n lae basis af. Die inkomste per kop in Oos-Afrika (wat hoofsaaklik Engelssprekend is) is sowat een derde van dié van Suid-Afrika. Dit bring ’n ander probleem na vore. Baie van die lande in Afrika suid van die Sahara, soos Angola en Mosambiek, is nie Engelssprekend nie en het nie ’n Engelse tipe sakekultuur nie, wat dit aansienlik moeiliker maak om sake te doen.

Met die vraag na voedsel in die stedelike gebiede wat vinnig groei en ’n landbousektor wat tans hoofsaaklik uit bestaanslandbou en kleinskaalse boerdery bestaan, sal ’n soort

Met die vraag na voedsel in die stedelike gebiede wat vinnig groei en ’n landbousektor wat tans hoofsaaklik uit bestaanslandbou en kleinskaalse boerdery bestaan, sal ’n soort landbourevolusie moet plaasvind.

landbourevolusie moet plaasvind. Dit gaan egter moeilik gebeur met die vlak van kundigheid en entrepreneurskap wat tans in dié lande bestaan. Vandaar die gedagte dat Suid-Afrikaanse boere en verwante ondernemings goeie sakegeleenthede kan ontgin en dat van die lande wel ontvanklik is daarvoor.

TABEL 1 toon verskillende streke in Afrika se verwagte graaninvoerbehoefte (koring, rys en mielies) in die komende jaar, soos beraam deur die VLO. Van die invoerbehoeftes word met voedselhulp voorsien, maar die verwagting is dat hulp al hoe minder gaan word gegewe die politieke veranderinge in Europa en Amerika. Voedselhulp op sy eie plaas ook ’n demper op die normale werking van markkragte.

STRUIKELBLOKKE

Teen bogenoemde agtergrond wil baie mense seker al begin pak om die geleenthede te gaan benut, maar die sakewerklikhede in dié lande is glad nie so rooskleurig nie. Die Wêreld Ekonomiese Forum doen jaarliks ’n diepgaande, wetenskaplike ontleding van die rangorde van 140 lande in die wêreld wat betref die gemak van sake doen en mededingendheid, en dui ook aan wat die grootste struikelblokke is( TABEL 2 ).

Afgesien van korrupsie wat hoogty vier en burokratiese rompslomp, is die gebrek aan infrastruktuur om landbouprodukte by die markte te kry, een van die grootste enkele struikelblokke vir landbouproduksie. Dit beteken ook uitvoer is moeilik en duur.

’n Ander probleem is dat jy jou onderneming met jou eie finansiering sal moet gaan vestig, aangesien die verkryging van finansiering ’n ernstige struikelblok is. Die feit dat daar gebrekkige titelaktes op grond is, maak sake ook moeilik.

Nog ’n dilemma wat Suid-Afrikaanse maatskappye tans in Afrika-lande ondervind, is die gebrek aan valuta om vir die invoer van byvoorbeeld onderdele te betaal. Aan die ander kant kan jy ook nie maklik jou valuta uit die betrokke lande neem nie.

Doen dus jou huiswerk deeglik voor jy besluit om elders in Afrika te gaan belê.