Haglike Eersterivier bedreig wyn- en vrugtebedryf
VRUGTE- en wynboere langs die Eersterivier in Stellenbosch vrees dat hulle hul uitvoermarkte gaan verloor weens die toestand van dié rivier. Hulle beskou dit as ’n “ekologiese ramp” en ’n gesondheidsrisiko.
Mnr. Kalie Kirsten, wat by Stellenbosch met wingerd, sitrus en pere boer, voer al sedert die 1990’s ’n vergeefse stryd daaroor met plaaslike owerhede. Sy seun, Freddie, het ook toegetree as kampvegter en die Facebook-groep Eersterivier/ Rioolsloot gestig.
Die grootste besoedeling kom uit die Veldwachtersrivier, wat deur die rioolsuiweringsaanleg vloei voordat dit die Eersterivier bereik. Die rioolsuiweringsaanleg word nie goed in stand gehou nie en rou riool lek op minstens twee plekke deur krake in die damme en beland in die rivier, sê Freddie. Die rioolwerke kan 20 megaliter per dag verwerk, maar daar vloei daagliks 25 megaliter deur, volgens me. Gesie van Deventer, uitvoerende burgemeester van die Stellenbosch-munisipaliteit.
Die Plankenburgrivier, wat deur die informele nedersetting Kayamandi loop, dra ook tot die besoedeling by.
“Tot aan die einde van my hoërskooljare het ons nog forel gevang, in die rivier geswem en op die oewer gebraai, maar nou is daar nie ’n halwe kans ek sit my tone in daardie water nie,” sê Freddie. “Ek weet nie eens of daar nog vis is nie.” Benewens hope plastiekbottels en ander rommel, is daar ’n dik laag onwelriekende rioolslyk in die rivier. Dit raak ge- woonlik effens beter wanneer die studente huis toe gaan vir die Desember-vakansies, maar vererger weer sodra hulle terugkeer.
Luidens ’n studie in 2013 deur prof. Trevor Britz, ’n voedselwetenskaplike aan die Universiteit Stellenbosch, is die vlakke van menslike ekskresie en siekteveroorsakende organismes in riviere rondom Stellenbosch “onaan- vaarbaar” en “onhigiënies”.
“Die Eerste- en Plankenburgrivier se water voldoen dikwels nie aan internasionale of nasionale standaarde om vars produkte veilig te besproei nie. Mense wat die riviere vir sport en ontspanning gebruik, loop die gevaar om siektes, soos diarree en voedselvergiftiging, en ’n verskeidenheid infeksies op te doen.”