OLIES IS ‘GROEN’ WAPEN TEEN BLAASPOOTJIE
’n Insektekundige van Stellenbosch het in navorsing vir haar doktorsgraad belowende alternatiewe bestrydingsmetodes vir blaaspootjie gevind, met vlugtige olies en ’n vanggewas.
Dr. Elleunorah Allsop van die Landbounavorsingsraad se Infruitec-Nietvoorbij-instituut het aan Engela Duvenage, woordvoerder van die Universiteit Stellenbosch se fakulteit natuurwetenskappe, vertel sy het die eerste keer met haar studie-onderwerp, die uitheemse westelike blomblaaspootjie (Frankliniella occidentalis), te doene gekry toe sy in 1999 die voorkoms van hierdie insekte by tafeldruiwe in die Hexriviervallei bestudeer het.
Twee verdere projekte wat deur die Suid-Afrikaanse steenvrugtebedryf ondersteun is, het vrugbare inhoud tot haar doktorsgraad verleen.
Sy het dit op 57-jarige leeftyd verwerf, op ’n ouderdom wanneer baie ander mense dalk al eerder aftreeplanne begin maak. Haar tesis span so te sê die kroon op ’n loopbaan van by die 34 jaar wat gewy is aan die plan maak oor hoe om landbouverwante plae in wingerde en op sagtevrugteplase te bestry.
Sy is getroud met dr. Mike Allsop, bekende byenavorser en ook verbonde aan die LNR op Stellenbosch.
Haar doelwit met haar doktorsgraadstudie was om te ondersoek hoe om blaaspootjies met natuurliker metodes as chemiese bestryding van vrugte af te weer.
Blaaspootjie kom baie algemeen voor en ook in die natuurgebiede rondom boorde. Daarom is dit bykans onmoontlik om hulle heeltemal uit te roei. pansy spots
Elleunorah het onder meer bevind dat die uitheemse westelike blomblaaspootjie nog voor die blommetjies behoorlik oopmaak in pruimbloeisels klim om hul eiers in die blomdele te lê. In die proses vorm oppervlakkige, maar skadelose, letsels (die sogenoemde pansy spots) op die ontwikkelende pruime. Dit kan veroorsaak dat die vrugte ’n laer gradering op die uitvoermark kry, of selfs afgekeur word.
Die vroeë stadium waarin die insek by die bloeisel intrek, beteken die normale bespuitings in blomtyd kan nie juis hierdie skade voorkom nie. Chemikalieë sal dus aangewend moet word nog voor die bloeisels die ballonstadium bereik om die skade te voorkom wat die lê van die eiers veroorsaak.
Volgens Elleunorah moet dekgewasse of onkruid in die boord wat op dieselfde tyd as die pruime blom, liefs net so laat staan word. “Indien jy die onkruid in daardie stadium afsny, jaag jy die blaaspootjies daarin almal in die pruimbome in.”
Sy het vir haar doktorstesis die ontwikkeling van ’n sogenoemde afweer-aanlok-stelsel ondersoek om sulke eierlê-skade deur blaaspootjies in pruimboorde te verminder. Haar proewe het gewys dat die vlugtige plantolies timol, metielsalisilaat en karvakrol ’n afwerende uitwerking op die blaaspootjies het. Hulle lê ook minder eiers in die bloeisels wanneer die olies op die bloeisels gespuit word. Wit klawerblomme is op hul beurt baie aantreklik vir die westelike blomblaaspootjie en toon belofte om as ’n vanggewas langs boorde geplant te word (die “aanlok”-gedeelte van die strategie).
Die presiese formules waarin die vlugtige olies aangewend word, moet deur verdere navorsing bepaal word om die strategie in die praktyk te kan toets.