BERGKLIM-BEESTE GESOEK
Kaliforniese navorsers wil ’n goedkoop genetiese toets ontwikkel wat melkboere kan gebruik om te selekteer vir koeie wat ’n ingebore voorkeur het om teen heuwelhange te wei.
Dié Amerikaanse deelstaat het sowat 5 miljoen melkkoeie, wat meestal in die valleie en platter dele wei. Goeie veld in die heuwels en berge word egter nie behoorlik benut nie.
Die dieregenetikus prof. Juan Medrano van die Universiteit van Kalifornië sê hul navorsing is daarop gemik om die bedryf se produktiwiteit op te stoot deur die verspreiding van beeste oor die staat se 15,4 miljoen ha natuurlike weidings te verbeter. Die meeste daarvan is veegrond en bergagtig.
“DNS-tegnologie maak dit relatief maklik om te toets en te teel vir sekere produksieeienskappe, soos melkopbrengs en groeitempo,” sê hy. “Maar dit is splinternuut om genetiese merkers te identifiseer wat aan dieregedrag gekoppel is.”
Prof. Derek Bailey, ’n weidingkundige van die Nieu-Mexiko-staatsuniversiteit en ’n kollega van Medrano, het ’n paar jaar gelede met die voorstel vorendag gekom.
“Ek hou beeste al jare lank dop, en daar is altyd party koeie wat geneig is om die pad heuwels toe te vat. Hulle kan pens-diep op die vlakte in groen gras staan, maar sal heuwels toe stap om eerder daar te gaan wei. Hulle hou van dit daar. Ons kan vir ander eienskappe selekteer, hoekom nie ook vir bergklim nie?”
Die span genetici is daarvan oortuig dat hulle nou op die punt is om ’n genetiese toets aanmekaar te sit waarmee daar bepaal sal kan word hoe groot die kans is dat ’n bepaalde bul dogters teel wat daarvan hou om berg te klim.
Om beeste met ’n voorkeur vir bergklim te identifiseer, het hulle 180 koeie op sewe verskillende plase met GPS-halsbande toegerus, en vir maande aaneen elke tien minute metings geneem. Hiermee het hulle bepaal hoe gereeld die diere teen hange gewei het, hul hoogte bo seespieël en hoe ver hulle gestap het om by water uit te kom.
Hulle het ook bloedmonsters van die koeie geneem, wat Juan en sy span vir chromosoom-oorvleuelings ontleed het. Hiermee kon hulle bepaalde gene identifiseer wat aan beweging, motivering en die proses van ruimtelike leer gekoppel is.
“Die resultate is tot dusver baie bemoedigend. Ons behoort een van die dae vir bergklim-gedrag te kan toets en selekteer,” sê Juan.
Hulle wil egter eers seker maak dat seleksie vir ’n bergklimvoorkeur nie onbedoelde gevolge vir ander eienskappe sal hê nie – soos ’n lae siekteweerstand en lae kalfgewig. Hulle het egter tot dusver nog geen korrelasie tussen swak eienskappe en bergklim-gedrag gevind nie. “Ons het ’n teorie gehad dat die bergklimkoeie ook dié met ’n kwaaier temperament mag wees, maar dit is nie die geval nie.”