BASTERKORING WINK WEER
Nuwe genomikategnologie kan die grootskaalse produksie van basterkoring opnuut ’n kommersiële werklikheid maak, meen dr. Francois Koekemoer, direkteur van navorsing by Sensako.
Dié maatskappy het wel in die verlede basterkoringsaad te koop aangebied, maar die produksie daarvan is grootliks deur die kapitaalkragtiger Monsanto gesubsidieer toe Sensako nog deel van die internasionale saadreus was.
Verdere ontwikkeling is later grootliks laat vaar omdat dit weens die koste nie meer finansieel sin gemaak het nie.
Die nuwe tegnologie waartoe Sensako egter nou danksy sy internasionale samewerkingsnetwerk toegang gekry het, kan internasionaal vir ’n revolusionêre herlewing van basterkoringproduksie sorg, meen Francois.
“Ek meen basterkoring kan weer vorentoe ’n werklikheid word. Ek is nogal optimisties dat daar hierdie ronde mooi goed gaan uitkom.”
Die samewerkingsooreenkoms verbied Sensako om die presiese aard van die tegnologie bekend maak.
Francois kan wel sê dat hulle vir dié doel by drie gesamentlike projekte met multinasionale maatskappye betrokke is. Dié projekte het ten doel om:
■ Groepe lyne met basterkragpotensiaal
(heterotiese groepe) te identifiseer;
■ Die basterkrag wat kruisings van dié groepe bewerkstellig, te ondersoek en te benut;
■ Genetiese merkers vir steriliteit te identifiseer, asook sogenoemde herstelgene (gene wat vrugbaarheid in ’n steriele plant herstel); en
■ Die teling van basterkoring goedkoper te maak. Basterkoring word geskep as twee suiwer lyne gekruis word. Die suiwer lyne word versigtig geselekteer op grond van hul wedersydse vermoë om deur die betrokke kruising goeie basterkrag te bewerkstellig.
Die groot voordeel van basterkoring vir veral Suid-Afrika met sy wisselvallige klimaat is dat hierdie soort kultivars geneig is om met verloop van tyd ’n stabieler opbrengs te lewer, sê Francois. Ongunstige klimaatstoestande benadeel hul opbrengs in ’n swak jaar dus in die algemeen nie so drasties soos dié van konvensionele kultivars nie.
Basterkoring word al dekades lank oor die hele wêreld geteel, maar die kommersiële sukses daarvan was meestal beperk omdat dit tot dusver so duur was. Hierdie hoë koste was te wyte aan die feit dat koring ’n selfbestuiwende gewas is, wat die proses van basterteling uiters moeilik en arbeidsintensief gemaak het.
Die geleidelike ontrafeling van die komplekse koringgenoom, saam met nuwe tegnologiese ontwikkeling, verander egter nou dié prentjie.
Die internasionale landboumaatskappy Syngenta het onlangs aangekondig dat hy binne die volgende paar jaar basterkoringsaad beskikbaar gaan hê.
Dit word voorsien dat basterkoringsaad steeds duurder as konvensionele saad gaan wees, maar dat opbrengsverhogings, stabieler opbrengste, groter siekteweerstand en groter verdraagsaamheid van byvoorbeeld droogte en verbrakking daarvoor sal vergoed.