Dís die gevolge van Maart se kabinetskommeling

Die sake-omgewing met pres. Jacob Zuma aan die stuur van sake is vol risiko’s, soos pas weer bewys is. Die groot risiko vir sakemense is om só verstrengel te raak in die politieke debatte dat hulle vergeet om op hul besighede klem te lê. Jy moet jouself g

Pres. Jacob Zuma is skynbaar nou dapper genoeg om sy eie faksie se belange te dien bo dié van Suid-Afrika en sy mense. Dus was die jongste kabinetskommeling nie net ’n groot skok vir die markte nie, maar dit is dadelik gevolg deur kredietagentskappe se afgradering van Suid-Afrika tot rommelstatus.

Die aanduidings is dat die skommeling ’n skok vir regdenkende ANC-leiers was, maar nou skuif hulle net weer agter Zuma in.

Die aanstelling van Zuma se lakeie (wat min ervaring het en hulself as onbevoeg vir ander leiersposisies bewys het) in die kabinet, waar bevoegdheid nie die maatstaf is nie, is nou ’n feit. Dit is namate Zuma homself vermoedlik ingrawe op pad na nuwe vlakke van knoeiery en korrupsie.

Natuurlik het dit ’n skok-effek gehad. Die debatte in die media ryg nou behoorlik die derms uit. Dit wat ons as sakemense moet onthou, is dat die ekonomie voortgaan. Mense in Suid-Afrika bly eet; wél binne ’n ander makro-ekonomiese konteks. Uitvoermarkte het nie verdwyn nie; Suid-Afrikaners kry nou net meer rande vir dieselfde uitvoerprodukte.

Die belangrike is om die gevolge van die veranderinge te verstaan en jou besigheid daarby aan te pas om wins te kan maak.

GEVOLGE EN HANTERING

Die eerste gevolg van die kabinetskommeling was dat internasionale kredietgraderingsagentskappe Suid-Afrika tot rommelstatus afgegradeer het. Die rand het in die betrokke week kwaai verswak en rentekoerse op staatseffekte het hoër gespring.

Terwyl Zuma aan die stuur is, sal ons daaraan gewoond moet raak dat die sake-omgewing moeilik en onstabiel sal wees. Ál meer snoete gaan vreetplek in die trog soek – totdat die wiel draai. Daar is tot vervelens toe ontledings van die politieke situasie en die moontlike verloop van sake, maar ons as sakemense sal moet debatteer hoe ons uit

dié veranderinge geld gaan maak.

Eerstens sal Suid-Afrikaners daarna moet bly streef om die beste boerderypraktyke te benut en op wêreldvlak mee te ding. Dit is wêreldwyd ’n kenmerk van suksesvolle besighede. Ondernemers maak geld uit verandering. Dit beteken jy moet jou besigheid voortdurend herposisioneer namate die omgewing verander. Vergeet van die verlede en los die politiek vir die politici.

Tweedens sal boere wat nie ywerig deel is van georganiseerde landboustrukture nie, selfondersoek moet doen en daaroor moet besin. Sterk organisasies wat saam optree en namens jou beding, is nou des te meer noodsaaklik. Ons sal moet herbesin oor boereverenigings se agendas. Die klagtes moet laer af op die agenda geskuif word en die punte op die agenda se oogmerk moet wees oor hoe om aan te pas en meer geld te maak.

Derdens is ons as besighede in die posisie dat daar altyd ’n groeiende mark vir ons landbouprodukte in Suid-Afrika en internasionaal is. Hoe langer Zuma voortgaan met sy onsuksesvolle grondhervormingsidees, hoe minder produktiewe grond is daar wat die sowat 40 miljoen mense in stedelike gebiede via supermarkte van kos kan voorsien.

Sekere internasionale agentskappe meen Suid-Afrika se bevolking is nader aan 70 miljoen mense. Sowat 50 miljoen tot 55 miljoen mense woon in stedelike gebiede en is van kommersiële boere afhanklik vir kos.

Bitter min mense sorg vir hul eie voedsel. Te midde van ál meer verstedeliking gaan dít in die volgende dekades beslis nie verander nie. Boonop is tot 90% van grondhervormingsprojekte onsuksesvol – dít gaan ook nie gou verander nie.

WAT SA KAN VERWAG

Die TABEL gee ’n bondige opsomming van wat ek dink die gevolge van die verwagte swakker bestuur van die staat, die staatskas en die ekonomie is, en hoe boere hul besighede dienooreenkomstig moet herposisioneer.

Dit toon die makro-ekonomiese veranderlikes wat jy in ag moet neem met die bestuur en posisionering van jou besighede. Onthou, die kredietafgradering was onvermydelik as ’n resultaat van hoe die staatskas en die ekonomie die afgelope paar jaar bestuur is.

Die neiging van ’n sosialistiese beleid en ondoeltreffende staatsbestuur gaan nou éérs voortduur onder Zuma se hand. Ironies genoeg, studies toon dat dit die armes is wat die swaarste kry en die minste kan aanpas. Die rand het kwaai verswak namate buitelanders hul geld uit Suid-Afrika onttrek. Dit gaan lol om dié neiging op kort termyn te stuit en nuwe beleggersvertroue te skep. Dit duur lank. Daar is min motivering vir Suid-Afrikaners met beleggingsgeld om plaaslik te belê. Tegniese ontleders meen die remme ten opsigte van die rand kan nou maklik heeltemal loskom. Onthou net, ons is op onbekende terrein en ’n mens moenie nou dobbel met snaakse boerderybesluite nie. Jy weet nie hoeveel die rand kan verswak voor daar stabiliteit kom nie en dan moet ons oppas, want die markte is uiters onstabiel.

Onthou: Die rand se ruilwaarde word ook bepaal deur wat in die res van die wêreld aangaan. Amerika is tans op ’n onbekende beleidspad. Brittanje is besig om die EU te verlaat, wat groot aanpassings meebring. Rusland het ’n terroriste-aanval beleef. Dit alles verhoog die risiko’s vir die wêreldmarkte.

Inflasie en die brandstofprys gaan vinnig begin styg in Suid-Afrika. Kunsmis en die meeste landbouproduksiemiddele en -masjinerie word ingevoer. Pryse gaan in verhouding tot die verswakkende rand styg. Dit sal almal baat om in die volgende paar weke nou ou voorraad (wat via ’n sterker rand ingevoer is ) te gaan koop. Stygende inflasie in die volgende paar maande gaan waarskynlik rentekoersverhogings meebring – minstens ’n halwe tot een persentasiepunt – en dalk meer daarna. Baie landbouprodukpryse is aan die wisselkoers gekoppel. Die prys van mielie-uitvoer styg, koringinvoerpryse styg, nes oliesade se pryse, wat binnelandse pryse gaan opjaag. Ingevoerde landbouprodukpryse sal ook styg, wat byvoorbeeld hoenderpryse sal laat styg, terwyl veevoerpryse se daling eers gestuit is. Daar is laas jaar byna R5 miljard se hoendervleis ingevoer. Dít gaan duurder word en binnelandse produksie weer aan die gang help kom. Uitvoerbedrywe kry ’n bonus. Die versterkende neiging van die rand waaraan moeisaam gebou is om vertroue in Suid-Afrika te behou is nou nek omgedraai. Jy sal nou baie meer betaal vir dieselfde pond of euro. Almal moet by uitvoermarkte betrokke probeer raak. Die kans om oor ’n wye vlak invoervervanging te doen, is nou weer ’n opsie omdat ingevoerde produkte net te duur sal raak. Te midde van vorige ekonomiese afswaaie het die verkope van luukse en duursame produkte gedaal namate die beskikbaarheid van krediet ingeperk is. Die verkope van voedselprodukte, selfs duur vleis, bly styg. Die verbruiker redeneer skynbaar dat hy minstens nog goed kan eet. Die belastinglas sal styg. ’n Slim ouditeur en kenner van die wet is noodsaaklik om ’n nuwe sakeplan en -struktuur in te stel ten einde beter belasting- en boedelbeplanning te doen. Vyf jaar gelede s’n is verouderd. Doen dit nóú.