Swam kom soos ’n dief in die nag
Sonneblomaanplantings het in die afgelope seisoen goed opgekom, maar veral laat aanplantings het teen swamme, soos Alternaria helianthi, te staan gekom, skryf MNR. HENDRIK LINDE, ’n landboukundige verbonde aan Pannar Saad in die Wes-Vrystaat.
Die afgelope seisoen was glad nie gunstig vir die verbouing van sonneblom nie. Dit lyk of die Oktober-aanplantings die enorme siektedruk vrygespring het. Aanplantings ná Oktober het egter die teiken van talle siektes geword. Die swam Alternaria helianthi was die primêre en vermoedelik die mees onderskatte siekteveroorsakende organisme.
Alternaria is ’n swamsiekte wat jaarliks voorkom, maar glad nie met die intensiteit wat in die afgelope seisoen ondervind is nie. Die swam is afhanklik van reën en dou vir oorlewing en besmet die plantjie net ná planttyd as dit met reën gepaardgaan.
Toestande vir die ontwikkeling van die swam is gunstig by temperature van 25-30 °C met ’n humiditeit van meer as 70%.
In Januarie en Februarie het soortgelyke toestande in groot dele van Suid-Afrika voorgekom.
Die voorkoms van A. helianthi op sonneblom kan geïdentifiseer word deur hoekige, swart nekrotiese vlekke op die blare, blaarstele, blaaroksels, stamme en die agterkant van die blomme. Die simptome kom gewoonlik eerste op die onderste blare voor.
Die swam produseer deoksiradisinien, ’n sekondêre metaboliet, wat toksies is vir die plant. Belangrike selprosesse word geraak. Dit lei dan tot ondoeltreffende fotosintese, ’n versnelde respirasietempo en ’n laer opbrengs.
Gesonde blare van plante wat geraak is, kan ’n verlies van tot 20% in fotosintese ondervind.
Genetiese verskille bestaan ook ten opsigte van basters se verdraagsaamheid vir die swam en stem ooreen met waarnemings in die afgelope seisoen.
Dit is raadsaam om ’n pakketbenadering te volg. Pannar be- nadruk altyd die aanplant van ’n basterpakket om risiko te versprei.
Hoewel Alternaria in die meeste gevalle die primêre infeksie was, maak dit die plante vatbaarder vir sekondêre infeksies soos houtskoolvrot.
Die kombinasie van siektes is baie ongunstig. Die afgelope seisoen was daar selfs gevalle waar sonneblom tot ’n maand vroeër stroopgereed was omdat die plante nie natuurlik ryp word nie. Die netto uitwerking daarvan is dat sonneblom onnatuurlik vinnig stroopgereed is en baie laer opbrengste in sommige gevalle lewer. Sommige lande kon op ongeveer 100 dae ná planttyd gestroop word, terwyl 120-130 dae eintlik normaal is.
Die voorkomende bestryding van swamme is gewoonlik doeltreffender vergeleke met herstellende optrede nadat plante klaar besmet is.