KOSSEKERHEID IS IN SWART GRONDEIENAARS SE HANDE

SUID-AFRIKA se groeiende groep plaaseienaars van kleur besit in verskeie provinsies die grond met die grootste potensiaal vir landbou-ontwikkeling en kosproduksie.

Navorsing oor grondbesit wat mnr. Johann Bornman van Agri Development Solutions tans met die samewerking van Landbouweekblad en

doen, het reeds gewys dat die profiel van diegene wat landbougrond besit, sedert 1994 beduidend verander het.

Daarby het swart eienaars – wat die potensiaal van grond betref – meer as die helfte van Suid-Afrika se grond in hul besit, en wat waarde betref, 24,5%.

Bornman verduidelik dat grondbesit op drie wyses uitgedruk kan word: Die oppervlak in hektaar; Die geldwaarde van die grond; en Die intrinsieke waarde of potensiaal van die grond. Hierdie potensiaal word uitgedruk as die drakrag per hektaar per grootvee-eenheid. Om die implikasies daarvan vir toekomstige landbouproduksie te wys, het Bornman die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye se formule vir die drakrag van die grond in elke distrik in Suid-Afrika bereken en dit as ’n persentasie uitgedruk.

“Gebaseer op grondpotensiaal toon drie provinsies ’n besitvlak van meer as 60%,” sê Bornman. “Hierby word ingesluit die OosKaap, KwaZulu-Natal en Limpopo. Vir Suid-Afrika in geheel kom die syfer op 52,8% te staan. In slegs drie provinsies is die verhouding onder 30%, met die Wes-Kaap die laagste, met 5,4%.”

VOEDSELPRODUKSIE

“Hierdie deel uit die studie beklemtoon maar net weer hoe noodsaaklik dit is om omsigtig met grondhervorming om te gaan en wel seker te maak dat hoëpotensiaal-landbougrond ’n produktiewe bydrae lewer tot Suid-Afrika se landbou en dus ook voedselproduksie.

Landbouweekblad het in ’n vroeëre uitgawe (7 April 2017) berig dat van die meeste grondeise en grondtransaksies plaasvind in gebiede wat histories vir swart Suid-Afrikaners van belang is. Hierdie grondbesit is dan waarneembaar in gebiede met hoëpotensiaal-landbougrond.

“Kommersiële landbougrond, hoofaaklik verantwoordelik vir voedselproduksie, het reeds vanaf 1993 van 85,1% afgeneem tot na raming 61,4% in 2016. Dié afname is nie volhoubaar nie.”

Bornman beoog om grondtransaksies tussen 1994 en 2010 te ontleed, bykomend tot die PERSENTASIE GROND IN SWART BESIT, IN TERME VAN POTENSIAAL voltooide ontledings van 2010 tot 2016, wat dan ’n volledige prentjie sal gee van die omvang van grondhervorming.