MOENIE DIE OU DAE ROMANTISEER
DIE suiwelbedryf se grootste probleem is nie die dalende getal melkboere nie.
Só sê mnr. Melt Loubser, uitvoerende hoof van Faircape Dairy en voorsitter van die Suid-Afrikaanse Melkprosesseer dersorganisasie (Sampro).
Hy was op die jaarlikse simposium van die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Suiwelteg nologie buite Pretoria krities oor mense wat die tydperk toe die bedryf gereguleer was, “romantiseer”.
“Die Regering het reg deur die waardeketting ingemeng. Ons het hardhandige beheerrade gehad. Daar was min of geen stimulus vir entrepreneurs bedrywighede nie en die bedryf was hoogs gekonsentreerd.”
Loubser sê in die gereguleerde tydperk was fabrieke op die
vreemdste plekke geleë, dikwels met die doel om werk te skep en omdat dit nie nodig was om mededingend te wees nie.
Hy onthou ’n regter wat in 1993 tydens ’n groot hofsaak gevra het wat die melkbeheerraad met al die geld gedoen het wat hy per liter verwerkte melk gehef het. Dit was sowat 7c/liter en die plaashekprys was toe sowat 55c/liter.
GROTER SAMEWERKING
Loubser sê ná 1994 moes die bedryf skielik in ’n ongereguleerde omgewing sake doen, met die nalatenskap van ’n denkwyse uit die gereguleerde tydperk.
“Ons het geproduseer wat ons wil. Ons sou eers later oor die gevolge dink.”
Loubser het gesê destyds en ook vandag is daar mense wat die bedryf oorvereenvoudig en sê “melk is melk”, dat die melkprys onelasties is en dat ’n mens kan uitvoer as daar ’n ooraanbod sou wees.
Die bedryf het deur ’n onstuimige tydperk gegaan waarin bedryfsor ganisasies
met verskeie struktuurvorms bestaan het.
“Weens die ingesteldheid van daardie tyd het mense in hul eie kommersiële belang opgetree, pleks van om in die belang van die bedryf op te tree.”
Loubser sê die bedryf was bekend vir sy binnegevegte. Hy is optimisties dat verskillende partye nou saamstem dat daar kwessies is wat gesamentlik aangepak moet word.
Aanbod moet byvoorbeeld die vraag volg en markte verseker dat dit gebeur.
WISSELVALLIGE PRYSE
Loubser sê daar word vandag sowat 20% meer melk as in 2008 gelewer.
“Die suiwelbedryf groei en is dinamies. Ja, dit is finansieel moeilik, maar dit is internasionaal mededingend.”
En dit terwyl internasionale markte steeds produksie stimuleer. Loubser het gesê dié stimulasie lei tot die baie wisselvallige pryse op internasionale markte.