Sonder maatskaplike plan beteken minimum loon niks

’N NASIONALE minimum loon is nie genoeg om kwesbare werkers in die landbou te beskerm of hul omstandighede te verbeter nie.

Daar behoort ook ’n maatskaplike plan vir die landbou te wees, het prof. Haroon Bhorat van die Universiteit van Kaapstad op ’n werksessie oor armoede en werkskepping in Kaapstad gesê.

Navorsing deur hom en sy studente toon dat die instelling van ’n minimum loon in die landbou tot onbedoelde gevolge, soos die grootskaalse aflegging van werkers, gelei het.

“As ons ’n minimum loon instel om werkers te beskerm moet ons ook aan werkskepping of die behoud van werkgeleenthede dink,” sê Bhorat. “Met ’n maatskaplike plan wat byvoorbeeld gesubsidieerde behuising of dienste insluit, haal jy die las van die minimum loon af.”

Hy sê die probleem met die formulering van ’n beleid oor ’n nasionale minimum loon is dat dit nie vrystellings van die minimum loon toelaat nie. Boonop is daar bedingings ooreenkomste tussen vakbonde en werkers wat laer is as die minimum loon, soos in die meubelbedryf se geval.

“In die verlede het die vrystellings beleid nie gewerk nie. As ons nie ’n vrystelling in die wetgewing inbou én in werking stel nie, gaan dit nie werk nie.”

Die bestaande aansporingske- ma vir indiensneming (employment incentive scheme) slaag wel daarin om jong mense by die arbeidsmark te betrek.

SAMESWERING

Bhorat sê in dié stadium kan ’n mens seker wees: Solank as wat die minimum loon hoër as werklike lone is, gaan daar oortreding wees. “Wat gaan gebeur, is dat daar sameswering tussen werkers en werkgewers of die onbeheerde verontagsaming van wette gaan wees. Wetgewers maak altyd die fout om te dink dat wette gehoorsaam sal word.”

’n Lid van die gehoor het opgemerk dat ’n mens nie oor minimum lone kan praat sonder om ook arbeidswetgewing in ag te neem nie, en dat Suid-Afrika se mededingers dikwels verskillende wetgewing vir klein en groot besighede het asook groter indiensneming omdat hul wette meer buigsaamheid toelaat as Suid-Afrika s’n. “In ’n situasie waar mense nie afgelê kan word nie, gaan hulle in die eerste plek nie aangestel word nie.”

Mnr. Andrew Donaldson, voormalige hoof van die Tesourie se tegniese adviessentrum, het gesê om meer jong mense in diens te neem, sal dit dalk nodig wees om hulle vir ’n jaar of twee teen minder as die minimum loon aan te stel, of om hulle te subsidieer.

—