SANDSTONE SE ERFENIS MONDIG

’n 1957-Fordson Major wat lusern baal, osse wat help met skoonmaakwerk en ’n smalspoor-lokomotief uit 1919 doen nog sonder skroom hul werk op Sandstone. Erfenisgoedere word al 21 jaar lank op dié Oos-Vrystaatste plaas bewaar.

Die afgelope 21 jaar is ’n projek wat in 1996 met die verkryging van die plaas Hoekfontein, ’n paar trekosse en ou trekkers as ’n stokperdjie begin is, van ’n erfenis-paradys tot ’n bewaringsplaas met ’n breër opvoedkundige grondslag omgeskakel. By die afgelope Stars of Sandstone-fees was ’n unieke spoorwegdorpie, ’n private spoorlyn wat oor 26 km tussen die mielielande en Muluti-berge deurkronkel en die grootste versameling van smalspoor-lokomotiewe ter wêreld te sien. Volgens mnr. Wilfred Mole, ’n direkteur van die Sandstone-trust, het die plaas se vorige eienaars die grond sedert 1830 bewerk en met sy toetrede was daar reeds ’n groot versameling veteraan-werktuie op die plaas. “Die versameling het ontstaan bloot omdat die ou goed deur die

jare op die plaas gebruik is. Van die begin af het ons Sandstone as ’n lewende, werkende erfenis gesien en ons het die eiendom met die versameling en al bekom met die uitsluitlike doel om die outydse lewenswyse te bewaar.”

In die 2016-’17-seisoen is meer as 1 700 ha mielies op Hoekfontein geplant, asook 495 ha soja, 745 ha koring, 300 ha sonneblomme, suikerbone en hawer. Die plaas bestaan ook uit meer as 3 460 ha weiding, insluitende braaklande wat nie beplant is nie, en ’n kudde van 600 beeste.

Vanjaar se hoogtepunte was onder meer die amptelike opening deur me. Josefina Pitra Diakité, Angola se ambassadeur in Suid-Afrika, die inbedryfstelling van nog ’n ou stoomlokomotief en die inwyding van ’n miniatuur-treintjie vir die jongspan.

Volgens Wilfred is Sandstone nie net ’n Suid-Afrikaanse bewarings instelling nie, maar deel van die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap. Sand s tone spog selfs met oudhede uit Uganda.

VETERANE DOEN DAAGLIKS PLAASWERK

Die integrasie van dié erfenis onderneming op ’n moderne, produktiewe plaas het vanjaar ’n nuwe vlak betree. Van die veteraanmodelle word daagliks ingespan om sekere plaaswerk te verrig.

Tydens die Sandstone-fees is die 

BO: Selani, die vooros van die span van 18 wat op Sandstone as trekosse opgelei is. Osse word deurentyd in pare van twee voor die plaas se vulliskar ingespan om die terrein skoon te hou. Hulle raak so gewoond aan hul dagtaak dat hulle outomaties tussen...

REGS: Mnr. Wilfred Mole, ’n direkteur van die Sandstone-trust.

Die Marshall Colonialstoomenjin van 1910, waarskynlik een van drie ter wêreld, pryk nog springlewendig op Sandstone. Een van die ander ouer stoomwerktuie op die landgoed is ’n Fowler-B5-padlokomotief met ’n hyskraan wat uit 1901 dateer en by De Beers...

BO: Sandstone se smalspoortreine beweeg deur hektare mielies, sonneblomme en werkende veteraantrekkers en -grondverskuiwingstoerusting.