DIERE-GESONDHEID
KOOP SKAPE VERSIGTIG
Wat moet ’n mens alles in ag neem wanneer jy skape op veilings koop?
Die koop van vee op veilings gaan gewoonlik gepaard met opgewondenheid en verwagtinge van veeverbetering. Die mededinging met ander kopers is opwindend. Boere bespreek die diere, besigtig die vee en kry hopelik die regte diere teen die regte prys.
As hulle die beste teeldiere wil bekom, kyk kopers eers na die katalogus vir toepaslike teelinligting, soos mikrons, skoonvaggewig, gemiddelde daaglikse gewigstoename, tweelinge en teelwaardes voor hulle na die ramme en ooie kyk. Die kudde prestasie syfers van die verkoper se diere behoort ook ondersoek te word.
Soms kry die koper egter later ’n onaangename verrassing met sluimerende siektes wat onwetend deur middel van skynbaar gesonde diere by die nuwe kudde ingebring word. Geen boer wat sy sout werd is, sal ’n oënskynlike siek of aangetaste diere koop nie. Daar is egter ’n groep siektes wat by skynbaar normale diere kan wegkruip en die koper maklik kan uitvang. Dié siektes het die volgende kenmerke: Hulle kan by skynbaar gesonde diere voorkom en vir lang tye onsigbaar wees. Net één draerdier is genoeg om die siekte in die trop of kudde te vestig. Dit is duur, moeilik en soms onmoontlik om van sommige siektes ontslae te raak. Vir die meeste van hierdie siektes is daar wetlike gevolge vir boere wat die siekte in hul kudde het, maar versuim om die teenwoordigheid daarvan tydens verkope aan te meld. In twee gevalle is verkope verbied (terwyl die siekte voorkom).
WEES BEWUS VAN DIÉ SIEKTES
Johne se siekte is ’n staatsbeheerde siekte wat deur boere gevrees moet word. Onderskei skaapvrotpoot van sweerklou. Jaagsiekte is skaars, maar dit kan ’n kudde permanent aantas. Brandsiekte is onder staatsbeheer. Kaasagtige limfklier-absesse is moeilik om te bekamp en uit te wis. Let op weerstandbiedende wurmsoorte, veral haarwurm. As ensoötiese aborsie posvat, sal die ooikudde onbepaald daarteen ingeënt moet word. Geslagsiektes, soos ramsiekte (aansteeklike onvrugbaarheid, Brucella ovis), Actinobacillus
seminis en peestersiekte kan deur aangekoopte diere ingebring word. Diere met wolverkleuring, soos Bolosiekte en omlope, moenie aangekoop word nie. Draaisiekte laat die skaap ’n breinsist ontwikkel. Lewerslak kan met die regte tussengasheer vleie permanent besmet. Vuilbek is baie weerstandbiedend en kan by krale of tydens vervoer oorgedra word. Hartwaterbosluis e kano p plase posvat as diere met die organisme besmet is. Rooipoot- en bloubosluise kan maklik op skoue en vendusies misgekyk word. Ander bosluise, soos die Karoo-verlammingsbosluis, kan onopsigtelik op skaap-of bok veilings versprei word.
Scrapie, ’n senusiekte (verwant aan malbeessiekte) by skape, is deur aangekoopte diere ingebring en al die skape is uitgeslag. Leukose kom nie algemeen voor nie, maar wees bedag daarop.
VERMINDER RISIKO’S
Elke siekte hetsy eie bestryding s maatreëls, maar die volgende geld as algemene beginsels by veilings. Moenie skape by onbekende bronne koop nie en beperk die getal plase by wie jy skape koop. Té dikwels koop jy op algemene veilings meer as net skape – jy koop ook onwetend siektes. Ondersoek diere sorgvuldig – die gesig, vel, kloue en geslagsorgane moet veral goeie aandag kry. Hou diere vir ses weke ná aankope afgesonder in kwarantyn op beton/gruis en nie op gras nie. Al is die diere glo reeds teen bepaalde siektes ingeënt, ent hulle weer in vir jou gemoedsrus. Dip diere met geregistreerde middels wat uitwendige parasiete sal uitwis. Onthou, die parasiete kan weerstandig wees teen die aktiewe middel. Doseer diere met die beste beskikbare wurmmiddels en doen 10 dae later miseiertellings om te verseker die teenwoordige wurms is verwyder. Kry deskundige advies en aanbevelings by jou naaste veearts wat meer inligting kan verskaf. Dring aan op ’n verkopersverklaring van die voornemende verkoper. Dit is die koper se reg en plig om dié inligting te vereis voor jy diere aankoop. Indien die verkoper weier, kan die voornemende koper sy eie gevolgtrekkings maak.