Produsente is onmisbaar

Agter elke donker wolk skyn tog die son en voor in die wapad brand ’n lig. Hoewel Suid-Afrika tans in ’n resessie is en baie onsekerhede (ook ten opsigte van beleid) voorlê tot 2019 se verkiesing, is daar verskeie buffers wat die land stukrag gee bo ander

Suid-Afrika verkeer tegnies in ’n resessie weens ’n afname in ekonomiese groei gedurende die laaste twee kwartale. Gevolglik verwag die sakesektor dat die Reserwebank rentekoerse moet verlaag om ekonomiese groei te stimuleer. Weens die heersende politieke spanning en die moontlikheid van verdere kredietafgraderings kan Suid-Afrikaners verwag dat rentekoerse egter nie verlaag gaan word nie om die rand te ondersteun.

Een ding is seker – in Suid-Afrika lê daar vir ons ’n onstuimige tydperk tot 2019 voor. Dit hoef egter nie noodwendig vir jou as produsent so te wees nie.

Die huidige tydvak kan net sowel in die toekoms onthou word as ’n tyd waarin produsente wat daartoe in staat was, die beste beleggings tot nog toe in hul boerderye gemaak het.

’n Produsent van Bloemhof in Noordwes wat suksesvol welvaart opgebou het, het gesê dat – as jy dit kan bekostig – jy ’n plaas in ’n droë jaar moet koop en dit in beter reënjare afbetaal wanneer daar meer vet in jou kontantvloei is. Andersom werk dit nie so goed nie.

Wanneer jy jou tot plaasaankope in ’n droogtejaar verbind, sal jy nie maklik oorboord gaan nie. Moet jouself ook nie in tye van onsekerheid blind staar teen dié onsekerhede en in die proses geleenthede om in jou boerdery te belê, misloop nie.

Ons is só geneig om op die ongunstige aspekte ten opsigte van Suid-Afrika klem te lê dat ons die groter prentjie miskyk en byvoorbeeld nie begryp waarom die rand sterk bly nie. Die rand bly sterk omdat oorsese beleggers Suid-Afrika – vergeleke met lande, soos Brasilië en Turkye – steeds as ’n beter opsie sien om in te belê. En dít ondanks dreigende kredietafgraderings! Dit gebeur terwyl Suid-Afrikaners geld oorsee verskuif.

Brasilië loop deur onder erge korrupsie en in Turkye is ’n groot persentasie van die regslui vandag in die tronk. Relatief gesproke gaan dit dus goed met Suid-Afrika. Die wêreld sien raak dat dinge in Suid-Afrika vinnig kan verander sodra politieke en beleidsonsekerheid die wyk sou neem en dat ’n groot deel van die bevolking teen korrupsie en swak dienslewering betoog. Dit is waarom sekere kredietagentskappe Suid-Afrika se uitkyk van negatief na stabiel verander. Dit is ook waarom ’n verdere kredietafgradering deur Moody’s tot later vanjaar uitgestel sou kon word.

VOORKEURBESTEMMING

Sien jy nog die buffers raak wat die omstuimigheid vir ons in Suid-Afrika versag? Danksy hierdie sogenoemde buffers bly Suid-Afrika vergeleke met ander ontwikkelende lande steeds ’n voorkeur-beleggingsopsie.

Hierdie buffers sluit daardie instellings in wat nie so maklik gekaap kan word nie, naamlik die Grondwet, die onafhanklike regbank, mediavryheid, die nasionale Tesourie, finansiële instellings en markte wat met die beste ter wêreld vergelyk.

Dit sluit ook jou sake-omgewing in waarin jy toegang tot van die gevorderdste tegnologie wêreldwyd tot jou beskikking het om voedsel te produseer. Jy bevind jouself in die sektor wat buitelandse valuta verdien. Ongeveer die helfte van Suid-Afrika se produsente lewer produkte wat na ’n groeiende wêreldbevolking uitgevoer word.

Aangesien ons produsente voedsel uitvoer en Suid-Afrika steeds ’n netto uitvoerland is, tel Suid-Afrika se voedselpryse onder die lande waar voedselpryse van die laagste ter wêreld is. In terme van bekostigbaarheid en beskikbaarheid lei dit tot voedselsekerheid. Voedselsekerheid bring verligting vir die armste verbruikers in ons bevolking.

Die bydrae wat produsente dus lewer, is om te verseker dat die arm verbruiker in dié uitdagende tydperk toegang het tot goedkoop, voldoende voedsel van gehalte. Op nasionale vlak skep dit stabiliteit waarsonder Suid-Afrika baie armer sou wees. Buiten waardevolle buitelandse valuta en te midde van swak dienslewering, lewer produsente dus ’n regstreekse bydrae tot nasionale sekerheid.

Ons binnelandse pryse word grotendeels deur die waarde van die rand bepaal. Danksy ons vryemark-omgewing is produsente se produkpryse teen politieke en beleidsonsekerhede verskans. As produsent is jy onmisbaar, so klou vas aan geloof en hoop, en lê klem op die konstruktiewe aspekte.

Mnr. Wessel Lemmer is ’n senior ekonoom by Absa-Agribesigheid in Johannesburg.